Менталното здравје на милионите погодени од катастрофалните земјотреси во Туркије во фазата на обнова и рехабилитација е во фокусот на тимовите задолжени за помош.
Голем број тимови работат во стотици градови со шатори и контејнери, направени низ погодениот регион, обидувајќи се да им помогнат на преживеаните да се справат со болката и загубата од невидени размери.
Според Хартиџе Кагил, млад психолог за советување, фокусот е ставен на првата психолошка помош.
„Гледајте, слушајте и поврзете се. Така ја резимираме психолошката прва помош. Нашата цел е да разбереме што им треба на луѓето. Мораме навистина да слушнеме што зборуваат, па дури и што не можат да го изразат во моментов. Исто така, треба да има врска на доверба, да им дадеме до знаење дека сме тука за нив “, изјави Кагил во шаторскиот град кој моментално е дом на стотици преживеани во провинцијата Адијаман.
Според Кагил почитувањето на просторот и приватноста е од клучно значење, а преживеаните не треба да чувствуваат притисок да споделат било што.
„Она што се случи овде беше тешко за сите. Луѓето сега доаѓаат до точка каде што можат да ни кажат низ што поминале“, рече Кагил, кој е дел од 16-член тим кој работи со луѓе кои живеат во повеќе од 300 шатори.
Во Ислахије, област во провинцијата Газиантеп која беше опустошена од двојните потреси, клиничкиот психолог Џан Ахмет Боз е распореден во град со контејнери кој во моментов дом на стотици луѓе.
Тој со аналогија ја објаснува работата на неговиот тим:
„Тоа е како крварење, всушност, кога ќе си ја пресечеш раката. Измина нешто повеќе од еден месец и ова е акутен период за трауматски настани. Прво треба да го запреме крварењето и да ја повиеме раната пред да започне вистинското заздравување“, изјави Ахмет Боз кој е дел од тимот од Универзитетот Хасан Каљончу во Газиантеп.
Според него идентификувањето на силите и ресурсите на секој поединец е примарна цел, но начинот на кој тоа се прави многу се разликува за возрасните и децата.
„Возрасните можат со чај или кафе да зборуваат ако сакаат. Понекогаш тие не кажуваат ништо, понекогаш им е тешко да кажат што чувствуваат“, вели Ахмет Боз.
Со децата има и невербална комуникација, истакнува Ахмет Боз која вклучува цртање или сликање, решавање загатки и креативност со Лего коцки.
Годините прават разлика
И Кагил и Боз рекоа дека влијанието на катастрофата врз менталното здравје варира меѓу возрасните групи, иако има слични манифестации на траума, како што се нарушен режим на спиење, анксиозност и други знаци на посттрауматско стресно растројство.
Кагил рече дека нејзиниот тим бил изненаден кога видел дека некои деца закрепнуваат многу побрзо од очекуваното.
„Меѓу адолесцентите, има многу вознемиреност за иднината. Межу тинејџерите има такви кои не можат ниту да ги напуштат своите шатори и други кои развиле проблеми како што е мокрењето во кревет. Возрасните и родителите треба да размислуваат и за себе и за децата, така што тоа е дополнителен товар за нив“, додаде таа.
И покрај евидентните разлики поради возраста, Боз рече дека секој човек има одредени вградени механизми за да се справи со траумата, а помагањето да пристапат до нив останува главна задача на секој тим за поддршка на менталното здравје.
„Се обидуваме да ги најдеме нивните стратегии за справување. Тие имаат ресурси што можат да им помогнат во тешки времиња. Подоцна – можеби за две или три недели или еден месец – ќе преминеме на следниот дел, кој е психотерапија. Засега се трудиме некако да ги подготвиме за терапија“, објасни Боз.
