Туркије, која најави дека се приклучува кон тужбата на Јужноафриканската Република против Израел за геноцид пред Меѓународниот суд на правдата (МСП), денес официјално поднесува барање до Хаг за интервенирање во случајот.
Според информациите добиени од дипломатски извори, во предметот за геноцид што Јужноафриканската Република го поднесе против Израел на 29 декември 2023 година, различни одредби од Конвенцијата за геноцид се предмет на толкување и Туркије има право да поднесе барање за вклучување во случајот бидејќи е една од страните на Конвенцијата.
Ова се пет често поставувани прашања во врска со барањето на Туркије да интервенира во предметот против Израел за геноцид пред МСП и одговорите дадени од дипломатски извори:
1. Која е основата за интервенција?
Изјавата на Туркије за интервенција во Меѓународниот суд на правдата е заснована врз член 63 од Статутот на Судот:
Кога станува збор за толкување на договор во кој учествуваат други држави освен страните во спорот, секретаријатот веднаш ги известува тие држави за ситуацијата. Секоја држава што така е известена ќе има право да интервенира во случајот, но доколку го искористи тоа право, толкувањето дадено со одлуката за него ќе биде подеднакво обврзувачко.
2. Како ќе се одвива правниот процес во врска со вклучувањето на Туркије?
Според правилата, за изјавата во врска со вклучувањето Судот ќе ги извести страните во предметот што е во тек, Јужноафриканската Република и Израел, и ќе побара нивни писмени изјави. Судот ќе донесе одлука за допуштање во усна расправа, доколку е потребно. Страните во случајот може да ги достават своите приговори на изјавата за вклученост во писмена форма, а доколку се добијат писмени приговори од страните, Туркије го задржува правото да ги достави своите противприговори во писмена форма.
3. Дали другите земји може да побараат интервенција во барањето на Јужноафриканската Република и Израел пред МСП?
До денес Никарагва, Колумбија, Либија, Мексико, Палестина и Шпанија побараа интервенција во тужбата на Јужноафриканската Република/Израел пред МСП. Судот сѐ уште не се изјаснил за овие барања.
4. Дали механизмот за интервенција е применет и во други случаи?
Институцијата, интервенцијата регулирана со член 63 од Статутот на МСП ја има применето и во други барања пред МСП.
На пример, во случајот меѓу Украина и Руската Федерација, МСП ја сметаше за прифатлива изјавата за вклучување на 32 земји.
Освен тоа, во случајот меѓу Гамбија и Мјанмар, Судот пресуди дека барањето за интервенција на седум земји е прифатливо.
5. Кога се очекува крајот на судската постапка?
Се наведува дека е тешко да се предвиди датумот кога ќе заврши процесот пред Судот.
Процесот пред МСП започна со барањето на Јужноафриканската Република на 29 декември 2023 година. Во оваа фаза Судот го одреди 28 октомври 2024 година како краен рок Јужноафриканската Република да поднесе мислење за случајот. Крајниот рок Израел да го поднесе својот став е 28 јули 2025 година. Со оглед на досегашната практика на Судот, се проценува дека судската постапка би можела да трае четири-пет години.
Тужбата на Јужноафриканската Република против Израел пред МСП за геноцид
Кон крајот на минатата година Јужноафриканската Република поднесе тужба против Израел до Меѓународниот суд на правдата поради кршење на Конвенцијата на Обединетите нации (ОН) за спречување и казнување на геноцидот од 1948 година.
Јужноафриканската Република побара од МСП да донесе одлука за мерките на претпазливост поради итноста на ситуацијата во Газа, а рочиштата за барањето за мерки на претпазливост беа одржани во Палатата на мирот во Хаг на 11 и 12 јануари.
Одлуката за мерките на претпазливост Судот ја објави на 26 јануари.
Меѓународниот суд на правдата (МСП) нареди, меѓу другото, Израел да преземе мерки за спречување на геноцид, како и да го казни директното поттикнување на геноцид во Појасот Газа. Израел има еден месец да поднесе извештај до Судот за тоа што прави за да се усогласи со наредбата на МСП да ги преземе сите мерки што се во негова моќ за спречување на акти на геноцид во Газа.
МСП соопшти дека одреди нови мерки бидејќи привремените мерки наведени во претходната наредба „не ги решаваат целосно последиците што произлегуваат од промените во ситуацијата“.
Од 26 јануари „катастрофалните услови за живот на Палестинците во Појасот Газа дополнително се влошија, особено поради продолженото и широко распространето лишување од храна и други основни потреби на кои се изложени Палестинците во Појасот Газа“, забележа МСП.
МСП на 24 мај, исто така, му нареди на Израел веднаш да ја прекине својата воена офанзива врз Рафа, град во јужниот дел на Појасот Газа.
„Израел мора веднаш да ги прекине воената офанзива и сите други акции во Рафа што би можеле да создадат за Палестинците и Газа услови што би можеле да доведат до нивно/нејзино целосно или делумно физичко уништување“, рече Наваф Салам, претседател на Меѓународниот суд на правдата, читајќи ја одлуката за дополнителните привремени мерки што Јужноафриканската Република ги побара во случајот против Израел за геноцид.
Министерот за надворешни работи на Туркије, Хакан Фидан, кој на 5 мај најави дека Туркије ќе интервенира во процесот за геноцид што Јужноафриканската Република го поднесе против Израел во МСП, денес најави дека Туркије на 7 август ќе поднесе досие до Хаг за да интервенира во случајот.
