Израел издаде лиценци за истражување на природен гас на локации кои се смета дека се во поморската граница на Палестина како подготовка за „окупирање“ на овие области.
Израел, кој уби десетици илјади цивили во нападите и окупацијата на Појасот Газа, на 29.октомври, само неколку дена откако ги интензивираше своите напади во Газа ги објави резултатите од тендерот за истражување во палестинските води, објавен во декември 2022 година.
Во рамките на тендерот, израелската администрација им додели лиценци на шест израелски и меѓународни компании за истражување на природен гас во области за кои се смета дека спаѓаат под палестинските поморски граници во согласност со меѓународното право.
На 5 февруари Адалах- Правниот центар за заштита на правата на арапските малцинства во Израел, испрати писмо до израелското Министерство за енергетика во кое бара укинување на таквите дозволи за истражување на гас издадени во овие области.
По барањето на Адалах, Центарот за човекови права Ал Мезан и Ал-Хак, организацијата за човекови права со седиште во Рамала, заедно со Палестинскиот центар за човекови права (ПЦХР) на сличен начин издадоа предупредувања до компаниите кои поседуваат лиценци да не вршат никакви активности во овие области.
„Израел е окупаторска сила во Појасот Газа и врши целосна и ефективна контрола врз поморските области на Палестина. Издавањето тендери и последователното доделување на дозволи за истражување во оваа област е кршење на меѓународното хуманитарно право (МХП) и меѓународното обичајно право“, се вели во соопштението на Адалах.
„Тендерите, издадени во согласност со домашното израелско право, всушност претставуваат де факто и де јуре анексија на палестинските поморски области на кои Палестина полага право, бидејќи настојуваат да ги заменат важечките норми за МХП, применувајќи го домашното израелско право на областа во контекст на управување и искористување на природните ресурси“, додаде Адалах.
Во соопштението се нагласува дека според важечкото меѓународно право, на Израел му е забрането да ги користи ограничените необновливи ресурси на окупираните територии за комерцијална корист и во корист на окупаторската сила, во согласност со правилата за плодоуживање наведени во член 55 од Хашките Прописи.
„Израел, како де факто административна власт на окупираните територии, не може да троши природни ресурси за комерцијални цели кои не му користат на окупираното население“, се вели во соопштението.
Коментирајќи го проблемот со Анадолу, адвокатот Сухад Бишара, директор на Одделот за правни, земјишни и планирани права на Адалах, изјави дека наоѓалиштата на Израел во морето во непосредна близина на Газа се нелегални според меѓународното право.
Бишара тврди дека Израел одлучил да ги суспендира сите меѓународни правни рамки до кои треба да се придржува и наместо тоа да го применува сопственото национално право.
Според Бишара, „овие акции, вклучително и дозволите издадени од Израел, се незаконски според меѓународното хуманитарно право и според законите на морето. Израел нема овластување да издава такви понуди и лиценци“.
Последователно, таа објасни дека се обратиле до израелското Министерство за енергетика, органот задолжен за овие лиценци, барајќи од нив да ги укинат и да се воздржат од издавање дополнителни во областите што државата Палестина ги прогласи за своја ексклузивна економска зона.
Израел врши лиценцирање поради палестинската слабост
Претседател на Турскиот центар за поморски и глобални стратегии и член на факултетот на Универзитетот Топкапи доц. Проф. Џихат Јајчи објасни дека Израел склучил договор за разграничување на поморската јурисдикција со грчката администрација на Јужен Кипар во 2010 година и дека областа, што според меѓународното право треба да ѝ припадне на Палестина, не била вклучена во овој договор.
Јајчи тврди дека Палестина треба да има многу поширока област отколку што пријавила во ОН во 2019 година.
„Палестина всушност ја прогласи областа што ѝ е доделена. Оваа ситуација е важна од аспект на тоа како незнаењето доведува до губење на правата. Со дадениот мал триаголник, гледаме дека Израел не само што окупирал 85% од Палестина од 1947 година, но и 80% од морето“.
Понатаму, тој изрази жалење што Израел не дозволува ниту риболов, единствениот извор на приход за жителите на Газа, ниту каков било транспорт од брегот на Газа.
Според Јајчи, најважната цел зад одлуката на Израел да го забрани истражувањето на нафта и гас и риболовот до денес и неговата блокада на Газа е да може Израел да ја окупира Газа и да ги користи тамошните ресурси за своја корист.
„Тука нема конфликт, има пораз на правата на Палестина“, рече тој.
Тој нагласи дека за разлика од Туркије, која има воена способност и моќ да спречи незаконско дупчење и лиценцирање во Источниот Медитеран, Палестина е беспомошна
и слаба во спречувањето на вакви активности во областите што ги прогласи за своја надлежност.
Спорни области Г, E и Х
Во соопштението објавено од ПЦХР, се вели дека тендерите покриваат многу голема површина, но областите означени Г, E и Х прикажани на картата се спорни.
„На 29 октомври 2023 година, во услови на брутална воена офанзива на Израел против Газа, окарактеризирана од Меѓународниот суд на правдата (МСП) како веројатен геноцид врз палестинскиот народ во Газа, израелското Министерство за енергетика објави дека им доделило лиценци на шест израелски и меѓународните компании да истражуваат за природен гас во области кои според меѓународното право се сметаат за палестински поморски области“, се вели во извештајот.
„Меѓу компаниите се Ени С.п.А. од Италија, Дана Петролеум, подружница на јужнокорејската национална нафтена компанија и израелската компанија Ратио Петролеум. Дозволите доаѓаат по четвртиот круг на наддавање во странство („ОБР4“), што израелското Министерство за енергија и инфраструктура го започна во декември 2022 година“, објасни ПЦХР.
Области што треба да се истражат за гас
Според информациите споделени од Адалах, Ал Мезан, Ал Хаг и ПЦХР ,израелското Министерство за енергетика објави дека доделило лиценци на шест израелски и меѓународни компании да истражуваат природен гас во она што се смета за палестински поморски области според меѓународното право.
Израел додели лиценци за истражување на гас за Областа Г, поморска област во непосредна близина на брегот на Газа, од која 62% се наоѓа во поморските граници прогласени од Палестина во 2019 година во согласност со одредбите на Конвенцијата на ОН за правото на морето (УНЦЛОС) од 1982 година, на која Палестина е членка.
Од другите две области каде Израел отвори тендери, 73% од Х и 5% од E се наоѓаат во поморските граници што ги прогласи Палестина.
СОЦАР, ЊуМед Енерџи и БП победија на тендерот за истражување на полето И, кое се наоѓа во неспорната област.
Приговори на палестинската декларација за поморска јурисдикција
По декларацијата на Палестина за нејзините поморски граници според Конвенцијата на ОН за поморското право на 24 септември 2019 година, Египет ги извести ОН на 31.декември 2019 година, наведувајќи дека „Владата на Египет ги отфрла и не ги признава точките што ги дефинираат надворешните граници на поморските области наведени во палестинската декларација. Оваа граница се совпаѓа со источната поморска граница на Египет во Средоземното Море“.
Потоа на 14. јануари 2020 година, Израел поднесе приговор, информирајќи ги ОН дека не ги признаваат границите објавени од Палестина.
Неодамна, на 12 и 27 април 2022 година, Палестина ги извести ОН за неовластени поморски активности во нејзините поморски области.
