За Палестинците во опколената Газа, очите на Израел никогаш не се многу далеку.
Надзорните дронови постојано зујат од небото. Високо обезбедената граница е преплавена со безбедносни камери и војници на стража. Разузнавачките агенции работат на извори и сајбер способности за да извлечат низа информации.
Но се чини дека очите на Израел беа затворени пред невидениот напад на групата Хамас, кој ги урна израелските гранични бариери и испрати стотици борци во Израел за да изведат напад без преседан од масовни размери.
Израелските разузнавачки агенции стекнаа аура на непобедливост во текот на децениите поради низа достигнувања. Израел очигледно ги спречил заговорите на окупираниот Западен Брег, наводно ловел оперативци на Хамас во Дубаи и е обвинет за убиство на ирански нуклеарни научници во срцето на Иран.
Дури и кога нивните акции пропаѓаа, агенциите како Мосад, Шин Бет и военото разузнавање ја задржаа својата мистика.
Но нападот од викендов, кој го затекна Израел неподготвен на големиот еврејски празник, ја става таа репутација во сомнеж и покренува прашања за подготвеноста на земјата да се соочи со послабиот, но решителен непријател.
Повеќе од 48 часа подоцна, борците на Хамас продолжија да се борат со израелските сили на израелска територија, а десетици Израелци беа во заробеништво на Хамас во Газа.
Прво се бориме, па истражуваме
„Ова е голем неуспех“, рече Јаков Амидрор, поранешен советник за национална безбедност на премиерот Бенјамин Нетанјаху. „Оваа операција всушност докажува дека разузнавачките способности во Газа не биле добри“.
Амидрор одби да понуди објаснување за неуспехот, велејќи дека лекциите мора да се научат кога ќе се спушти прашината.
Контра- адмиралот Даниел Хагари, главниот воен портпарол, призна дека армијата ѝ должи објаснување на јавноста. Но, тој рече дека сега не е време за тоа. „Прво се бориме, а потоа истражуваме“, рече тој.
Некои велат дека е премногу рано вината да се бара само во грешките на разузнавањето.
Тие укажуваат на бранот насилство на ниско ниво на окупираниот Западен Брег, поради што таму беа префрлени некои воени ресурси, како и на политичкиот хаос што го згрозува Израел поради чекорите на екстремно десничарската влада на Нетанјаху да изврши ревизија на судството.
Но очигледниот недостаток на претходно знаење за заговорот на Хамас, најверојатно, ќе се смета за главен виновник во синџирот на настани што доведоа до невиден напад против Израелците во последните децении.
Технолошко и човечко разузнавање
Израел ги повлече војниците и доселениците од опколената Газа во 2005 година, одземајќи сѝ близок надзор на случувањата на територијата. Но дури и откако Хамас ја презеде контролата врз Газа во 2007 година, Израел се чинеше дека ја одржува својата предност, користејќи технолошко и човечко разузнување.
Се тврдеше дека ги знае прецизните локации на раководството на Хамас и се чинеше дека го докажува тоа преку атентатите на водачите на отпорот со хируршки напади, понекогаш додека тие спиеја во своите спални соби.
Израел знаеше каде да ги нападне подземните тунели што ги користи Хамас за превоз на борците и оружјето, уништувајќи километарски скриени премини.
Но и покрај тие способности на Израел, Хамас успеа да го задржи својот план во тајност. Нападот, за кој веројатно требало неколку месеци планирање и прецизна обука како и координација меѓу повеќе групи, се чини дека поминал под радарот на израелското разузнавање.
Амир Авиви, пензиониран израелски генерал, рече дека израелските безбедносни служби без упориште во Газа, сѐ повеќе се потпираат на технолошки средства за да добијат разузнавачки информации.
Тој рече дека милитантите во Газа нашле начини да го избегнат таквото технолошко собирање разузнавачки информации, давајќи му на Израел нецелосна слика за нивните намери.
Тие се вратија во камено доба
„Другата страна научи да се справува со нашата технолошка доминација и тие престанаа да користат технологија што може да се разоткрие“, рече Авиви, кој служеше како канал за разузнавачки материјали под поранешниот воен началник на Генералштабот. Авиви е претседател и основач на Израелскиот форум за одбрана и безбедност, група на поранешни воени команданти.
„Тие се вратија во каменото доба“, рече тој, објаснувајќи дека борците на отпорот не користеле телефони или компјутери и ја воделе својата чувствителна работа во простории специјално заштитени од технолошка шпионажа или во подземјето.
Но Авиви рече дека неуспехот се протега надвор од самото собирање разузнавачки информации и дека израелските безбедносни служби не успеале да состават точна слика од разузнавачките информации што ги добивале, врз основа на, како што рече, заблудата околу намерите на Хамас.
Безбедносниот естаблишмент на Израел во последниве години сѐ повеќе го гледа Хамас како актер заинтересиран за владеење, кој сака да ја развие економијата на Газа и да го подобри животниот стандард на 2,3 милиони жители на Газа.
Израел во последните години дозволи до 18.000 палестински работници од Газа да работат во Израел, каде што можат да заработат плата околу 10 пати поголема отколку во сиромашната крајбрежна енклава. Безбедносниот естаблишмент гледаше на тоа како на фразата за морковот и стапот, а вработувањата на Палестинците беше морков или начин да се одржи релативен мир.
„Но во пракса, стотици, ако не и илјадници луѓе на Хамас се подготвуваа за ненадеен напад со месеци, без тоа да протече“, напиша Амос Харел, одбранбен коментатор, во дневниот весник Хаарец. „Резултатите се катастрофални.
Сојузниците кои споделуваат разузнавачки информации со Израел рекоа дека безбедносните агенции погрешно ја читале реалноста.
Ги предупредивме
Претставник на египетското разузнавање рече дека Египет, кој често служи како посредник меѓу Израел и Хамас, во повеќе наврати разговарал со Израелците за „нешто големо“, без да наведе детали.
Тој рече дека израелските власти се фокусирани на окупираниот Западен Брег и ја намалија заканата од Газа. Владата на Нетанјаху е составена од поддржувачи на еврејските доселеници на Западниот Брег кои таму побараа безбедносни удари наспроти зголемениот бран на насилство во последните 18 месеци.
„Ги предупредивме дека доаѓа експлозија на ситуацијата, и тоа многу наскоро, и тоа ќе биде голема. Но, тие ги потценија таквите предупредувања“, рече функционерот, кој сакаше да остане анонимен, бидејќи не беше овластен да разговара за содржината на чувствителните разузнавачки разговори со медиумите.
