Половина од зградите во Газа, вклучувајќи болници и домови, како и стотици места од културно и религиозно значење, се оштетени или уништени од почетокот на израелската војна против Газа во октомври 2023 година.
Ова, рече јужноафриканскиот амбасадор Вусимузи Мадонсела, додава доказ за израелските дела на геноцид врз Палестина. Говорејќи пред Меѓународниот суд на правдата (МСП), во правниот случај на Јужнoафриканската Република против Израел на 16 мај, Мадонсела рече дека сериозноста на војната во Газа речиси „ја избришала Газа од картата“.
Анализата на сателитски снимки открива дека околу 50 отсто од вкупните структури во Газа и приближно 62 отсто од сите домови се оштетени или уништени.
„Систематското уништување на библиотеките, архивите, џамиите, црквите и другите културни институции или артефакти во Газа мора да се гледа како напор да се искорени каква било основа за палестинската државност и нација“, изјави за ТРТ Ворлд д-р Марко Атила Хоаре, вонреден професор по историја кој моментално води истражувачкиот проект за босанскиот геноцид на Сараевската школа за наука и технологија.
Катастрофалната штета остави повеќе од еден милион Палестинци без домови, а речиси 2,3 милиони жители се раселени, соочени со сериозен недостиг на храна, чиста вода и медицински услуги.
Но тековната војна, исто така, загрози уште едно чувство на припадност за Палестинците во Газа.
Бришење на историјата на Газа
Целните гранатирања и воздушните напади на места од религиозно и културно значење ја обезличија Газа, поткопувајќи ја древната врска што Палестинците ја имаат со нивната земја, историја и идентитет, велат експертите.
Меѓу уништените места се Големата џамија Омари, најголемата и најстарата џамија во Газа, за која се верува дека стои на местото на антички филистејски храм, како и византиската црква Џабалија од петтиот век, која датира од 444 н.е.
Оваа црква, една од најважните во Левантот, неодамна беше подложена на тригодишна реставрација на нејзините мозаични подови пред да биде претворена во урнатини.
Ова бришење на урбаната средина во Газа и културното наследство на Палестинците е она што правниот тим го наведе како доказ во случајот на ЈАР пред Меѓународниот суд на правдата, тврдејќи дека Израел врши акти на геноцид и други воени злосторства.
Во тужбата, која првпат беше сослушана во јануари, се наведува дека „Израел оштетил и уништил бројни центри на палестинското учење и култура“, вклучувајќи музеи, библиотеки, архиви, универзитети и верски и археолошки локалитети.
Меѓународното негодување поради разорниот напад на Израел, кој го сруши античкото мултицивилизациско наследство и колективната историја на Газа, се повика на неколку деривации на зборот „геноцид“.
Убивање на сета надеж за опстанок
Намерното таргетирање на знаменитости од културно и историско значење не е ништо ново и се користеше како метод на војување во минатите конфликти. Широко распространето уништување на урбаните средини и цивилната инфраструктура се смета за продолжување на геноцидот, термин познат како „урбицид“.
„Рафаел Лемкин, кој првично го измисли терминот „геноцид“ во 1944 година, силно веруваше дека концептот треба да го опфати уништувањето на културното (историско, религиозно, итн.) наследство на групата жртви“, објасни д-р Хоаре.
Буквално преведен како „масакрирање град“ од латински - urbs, што значи „град“ и occido, што значи „да се масакрира“ -, концептот на урбицид, иако првпат беше измислен во 1960-те, се здоби со важност за време на босанската војна во раните 1990-ти , особено во врска со опсадата на Сараево.
За време на четиригодишната опсада на Сараево, која резултираше со убиства на над 11.000 луѓе, претежно бошњачки муслимани, вклучително и 1.600 деца, силите на босанско-српските сили предводени од генералот Ратко Младиќ намерно гаѓаа цивилни области и клучни институции со гранатирање и снајпери.
Овој напад ги уништи речиси сите културни, верски и станбени објекти во градот, како и неговата инфраструктура. Уништувањето на значајните споменици на Сараево, како што се Националната библиотека и Институтот за ориентални студии, не само што нанесоа физичка штета, туку и значително го оштетија културниот идентитет и историското наследство на градот.
Ова намерно уништување предизвика меѓународна осуда, со обвинувања дека босанските Срби се обидуваат да ја „избришат историјата на Босна“.
Првичните обвиненија на Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (МКТЈ) против личности како Радован Караџиќ и Ратко Младиќ, како и „босанското обвинение“ против Слободан Милошевиќ, ги обвинија за „намерно и безобѕирно уништување на верски и културни објекти , вклучувајќи џамии, цркви и библиотеки“.
Експертските докази презентирани на судењата на МКТЈ покажаа дека уништувањето на културните и верските имоти било намерно и одиграло клучна улога во докажувањето на злосторството геноцид.
Д-р Хоаре вели: „Србија на Милошевиќ немаше за цел да ги истреби сите Бошњаци или Албанци на начин на нацистичкиот холокауст или геноцидот во Руанда, туку да убие еден дел од нив додека ги протерува останатите, да ја „исчисти“ територијата за анексија (Босна ) или целосно да го интегрира (Косово) во Србија“.
„Оваа стратегија вклучуваше уништување на културното наследство за да се поткопа идентитетот на групите жртви“, додава тој.
Намерата за уништување
Хоаре објаснува дека босанскиот геноцид во голема мера бил поттикнат од намерата да се уништи босанската државност и да се спречи појавата на независна Босна. Тој повлекува паралела помеѓу Израел на Нетанјаху и Србија на Милошевиќ, сугерирајќи и двајцата да користат слични геноцидни стратегии насочени кон создавање „поголема“ држава преку масакри и протерување.
„Израел има намера да „убие еден дел, а остатокот да го протера“, правејќи го животот неодржлив за Палестинците во нивната татковина“, вели д-р Хоаре, а овој процес вклучува и уништување на урбаната инфраструктура и културното наследство на Газа.
„Закон за Палестина“, организација за човекови права, достави значителни докази до Меѓународниот кривичен суд (МКС), највисокиот светски суд за воени злосторства, со што се покренува убедлив случај за геноцидната намера на Израел врз Палестинците во Газа.
Заедно со опсежната реторика и анализа на политиките на израелските лидери, извештајот од 200 страници исто така го истакна систематското таргетирање и уништување на палестинската култура, наследство и образовни системи, заедно со екоцидните и домицидни политики и практики во Газа како дополнително докажување на геноцидна намера.
Пресликани воени злосторства
Хариз Халилович, професор по глобални студии на австралискиот Универзитет РМИТ, повлекува паралели помеѓу стратегиите што ги користеше генералот Ратко Младиќ во Босна и тактиките што ги користат израелските сили во Газа.
Тој објаснува дека стратегијата на Младиќ вклучувала „растегнување на разумот со намерно „тепих“ бомбардирање на секоја инфраструктурна зграда, домови, музеи, џамии, цркви и библиотеки за да се убие секоја надеж, каква било идеја за преживување на луѓето што ги таргетирал“.
Оваа стратегија, тврди Халилович, се пресликува во Газа, каде што има „целосно непочитување на која било цивилна инфраструктура, целосно непочитување на заштитените згради како што се болниците, училиштата, светите предмети, како и сè што е уништено“.
Ова, додава тој, претставува воено злосторство.
Oдбраната на Израел
Додека правните експерти и научници укажаа на изјавите на највисоките израелски функционери, како премиерот Бенјамин Нетанјаху и министерот за одбрана Јоав Галант, за кои МКС бараше налози за апсење на 22 мај, како доказ за геноцидна намера, Ефраим Инбар, претседател на Ерусалимскиот институт за стратегија и безбедност, ги повторува ставовите на израелската држава.
Одбивајќи да ја гледа ситуацијата рационално без да ги нарече дејствата на Израел геноцидни, Инбар за ТРТ Ворлд изјави дека однесувањето на Израел „е логичен начин да се справи со стратегијата на Хамас“, нарекувајќи ја непромислената воена доктрина на земјата чисто „одбранбена“ мерка.
Игнорирајќи ги масовните жртви нанесени на Палестинците, вклучително и жени и деца, Инбар инсистира дека Израел преземе мерки за минимизирање на штетата на цивилното население во Газа.
Повторувајќи ја пропагандата на израелската војска, тој рече дека израелската армија дава претходни најави за нивниот потенцијално насилен влез во цивилни области.
„Значи, доколку сите цивили навистина би се преселиле и се грижеле за нивните животи, нема да има жртви“, тврди тој, додека фактите на теренот се сосема спротивни.
