Корените на израелско-палестинскиот конфликт може да се следат наназад кон крајот на 19 век со појавата на ционистичкото движење, кое имаше за цел да воспостави еврејска татковина во Палестина. Оттогаш, регионот е вовлечен во серија војни, окупации и бунтови.
Ова не е прв пат конфликтот да се разгори толку насилно. Од арапско-израелската војна во 1948 година, до шестдневната војна во 1967 година и војната во Либан во 1982 година, а да не ги спомнуваме двете палестински интифади, регионот претрпе безброј насилни жаришта. Но она што го издвојува 7 октомври е способноста на Хамас да задржи израелска територија, макар и само на кратко - нешто што ниту една палестинска група на отпорот не го постигнала претходно.
Борците на Хамас успеаја да ја освојат воената база Реим, седиштето на израелската дивизија за Газа, во операција во која беа убиени или заробени сите израелски војници стационирани таму. Додека израелските сили на крајот ја вратија базата, тоа го потресе чувството на воена супериорност на Израел.
Зошто 7 октомври е поинаков?
За многу палестински коментатори, настаните од 7 октомври се без преседан. „Не, коклку што се сеќавам“, вели за ТРТ Ворлд Камел Хаваш, палестински професор, писател и политички аналитичар, мислејќи на уникатноста на 7. октомври во однос на задржувањето на израелската територија во долгиот конфликт.
Сами ал-Аријан, друг палестински академик, го повтори овој став, истакнувајќи дека, иако Хамас многупати го напаѓал Израел, ова беше прва прилика кога тие накратко го задржаа израелскиот терен.
„Може да се додаде и дека ова е прв пат по војната во 1973 година каде Израел беше прв нападнат. Дури и тогаш, овој пат Израел беше нападнат на своја „сопствена“ територија за разлика од 1973 година, каде што Египет го нападна на Синај и Сиријците на Голанската висорамнина“, изјави Аријан за ТРТ Ворлд.
Полуостровот Синај, кој беше нападнат од Израел двапати, прво во доцните 1950-ти и потоа меѓу 1967 и 1982 година, е египетска територија, а висините на Голан, кои се под окупација на Тел Авив од 1973 година, се исто така официјално дел од Сирија.
Јост Хилтерман, програмски директор за Блискиот Исток во Меѓународната кризна група, размислуваше за значењето на 7 октомври. „Никогаш не сме виделе вакво нешто досега“, рече тој, но додаде дека на некој начин тоа е продолжение на долгостоечки обрасци на конфликтот.
Хилтерман го опиша нападот како „комбинација од сето она што беше претходно“, укажувајќи на различните фази на палестинскиот отпор, од напорите поддржани од државата на Египет и другите арапски земји во 1960-те и 1970-те, до интифадите и повеќекратните војни во Газа со Израел.
Некои аналитичари повлекоа паралели со Октомвриската војна од 1973 година, уште еден клучен арапско-израелски конфликт, кој исто така започна на почетокот на октомври.
Меѓутоа, овој пат, Израел беше нападнат во неговите граници, што е сосема спротивно од 1973 година, кога Египет и Сирија беа насочени кон териториите окупирани од Израел.
На 7 октомври 2023 година, во нападите на Хамас загинаа 1.180 Израелци, вклучително и цивили, а 2.400 беа ранети додека палестинската група на отпорот зеде 251 заложник во Газа. По нападот, Израел уби речиси 42.000 Палестинци, главно жени и деца.
Што смени 7 октомври?
Пред 7 октомври, Израел се чувствуваше уверен дека долгогодишната политичка равенка на Блискиот Исток, која историски одбиваше да го признае постоењето на еврејска држава во претежно муслимански арапски регион, се промени во негова корист. Неколку арапски држави почнаа да ги нормализираат односите со Израел, благодарение на посредништвото на администрацијата на Трамп.
„Пред 7 октомври, Израел се чинеше дека го пишуваше последното поглавје од својот доселенско-колонијален проект во Палестина. Речиси го покори палестинското раководство, го наруши номиналното единство на арапската поддршка за Палестина и беше подготвена да анектира голем дел од Западниот Брег“, вели Рамзи Баруд, палестински автор и аналитичар, осврнувајќи се на овие нормализации, маргинализацијата на палестинската власт и тековната опсада на Газа.
Баруд го опишува говорот на Нетанјаху во ОН во 2023 година како „врв на катастрофалниот момент во историјата“, кога израелскиот премиер претстави мапа што исклучува било која палестинска територија, нарекувајќи ја „Новиот Блиски Исток“. Во визијата на Нетанјаху, „Палестина не постоеше како политичка реалност и Палестинците повеќе не беа релевантни како нација со дејствување и аспирации“, вели Баруд.
Сепак, две недели по говорот на Нетанјаху во ОН, неочекуваните настани од 7 октомври сменија сè, „враќајќи ги Палестинците во центарот на секој иден мир на Блискиот Исток, неутрализирајќи го воениот капацитет на Израел да наметнува политички резултати преку насилство и разоткривајќи ја нормализацијата меѓу Израел и арапските држави како неодржлива фарса“, додава Баруд.
Нападот на 7 октомври му овозможи на Хамас „многу ефикасно да ја наруши“ интеграцијата на Израел на Блискиот Исток, особено преку предложениот економски коридор Индија-Блискиот Исток-Европа, „почнувајќи нова војна“, според Хилтерман. Сепак, тој исто така смета дека Хамас не постигнал многу севкупно.
Регионални реперкусии
Меѓународната положба на Израел се најде под притисок. Западните земји, особено во Европа, станаа погласни во критиките за израелските дејствија. Во меѓувреме, палестинските приврзаници ги зацврстија позициите на судот на глобалното јавно мислење.
По 7 октомври, регионалната дипломатија на Израел, особено неговите разговори со Саудиска Арабија, кои се движеа кон нормализација, беа заглавени. Саудиска Арабија одби да ги нормализира односите со Тел Авив, сметајќи дека масакрот во Газа е неприфатлив. Земјите како Туркије, Јужноафриканската Република и Иран ги обновија своите критики за акциите на Израел, додека во ОН, големите сили како Кина и Русија изразија загриженост за однесувањето на Израел.
Експертите на ОН го предупредија Израел дека ризикува да стане „отфрлена“ држава. За разлика од САД, на трибините на ОН, Кина и Русија, двете големи држави, ги осудија израелските пејџери и воки-токи напади во Либан, што исто така се смета за кршење на хуманитарното право, како што некои европски држави како Шпанија и Ирска го предупредија Тел Авив за понатамошни прекршувања на правата.
Баруд тврди дека на глобално ниво се појавува нова форма на легитимитет, усогласена со Газа и во спротивставување на израелската окупација и кршењето на човековите права. Оваа промена, сугерира тој, го заменува стариот поредок, бидејќи Израел продолжува со она што тој го опишува како „неискажливи злосторства“ пред „легендарниот отпор“ на Палестинците.
„Легитимитетот сега им припаѓа на оние што се солидаризираат со Газа, се борат и умираат за Газа и ги прошируваат границите на конфликтот во името на Газа. Секој од другата страна на оваа равенка претрпе невидена делегитимација“.
7. октомври несомнено го промени пејзажот на израелско-палестинскиот конфликт. Она што некогаш се сметаше за решена политичка равенка, со цврста контрола на Израел и со палестинските надежи избледени, сега е фрлена во неизвесност. Нападот не само што ја разоткри ранливоста на Израел, туку и потврди дека мирот на Блискиот Исток не може да се постигне без да се реши палестинското прашање.
„Ова значи дека периодот по 7 октомври несомнено ќе го натера повторното пишување на политичките и геополитичките правила што управуваа со Палестина, всушност со целиот Блиски Исток во последните децении, вклучувајќи ја и позицијата на Израел во однос на арапските држави и парадигмата на централизираната регионална моќ на САД исто така“, вели Баруд.
