За време на вонредниот самит минатиот месец, шефовите на Организацијата на туркиски држави, ОТС, Туркије, Азербејџан, Казахстан, Узбекистан и Киргистан - го финализираа договорот за основање на Туркискиот инвестициски фонд, иницијатива на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган.
На 30 мај Истанбул беше именуван за седиште на Фондот, чија цел е подобра економска интеграција меѓу земјите-членки. Казахстанскиот лидер и поранешен генерален секретар на Организацијата на туркиските држави Багдад Амреев беше назначен за прв претседател на Фондот.
Некои тврдат дека ОТС ќе заврши како структура во стилот на ММФ, позајмувајќи пари на државите на кои им е потребна ликвидност. Сепак, Фондот има за цел да го промовира економскиот развој на земјите-членки на ОТС, проширување на меѓусебната трговија и поддршка на економската активност.
Што точно е Туркискиот инвестициски фонд и како ќе функционира?
Место во глобалниот економски систем
Фондот е првата заедничка финансиска организација на туркиските држави, чија цел е да ја зајакне трговијата и економијата и да иницира нови развојни и претприемачки проекти.
Историската поврзаност и подготвеноста за заедничка изградба на иднината на регионот се суштински аспекти кои го зајакнуваат Туркискиот инвестициски фонд, вели Јашар Сари, професор по политички науки и меѓународни односи на Универзитетот Ибн Халдун.
„Ова е соработка меѓу неколку независни и суверени држави кои имаат заеднички идентитет и заеднички интереси да работат заедно за да си отворат место во меѓународниот систем“, изјави Сари.
Експертот, исто така, ја истакнува долгорочната визија на фондот да претстави алтернатива на Светската банка и ММФ за регионот.
„Туркискиот инвестициски фонд ќе ја игра улогата на Светската банка, Азиската банка за развој, Европската банка за обнова и развој и Азиската меѓународна инвестициска банка во туркискиот свет за финансирање инфраструктурни или развојни проекти“, вели тој, додавајќи дека Фондот има статус на меѓународна финансиска организација.
Други експерти велат дека таквите инвестициски фондови генерално обезбедуваат кредитна линија за различни иновативни проекти, како што се инвестициите во нанотехнологијата и обновливите извори на енергија.
Развојниот аспект се чини дека е врвен приоритет на фондот. „Главната цел на фондот е да даде кредити на корпорации, конзорциуми и мали и средни претпријатија за долгорочни проекти“, изјави Вугар Иманбејли, професор по политичка историја и меѓународни односи на Блискиот Исток на Универзитетот Мармара.
Сари смета дека Фондот ќе ја црпи својата сила од заедничкиот идентитет на земјите кои се дел од него во комбинација со економската визија, што пак ќе ја поттикне стратешката автономија на туркиските држави.
„Кога ќе успеат да го свртат својот заеднички идентитет за создавање стратешка автономија за себе против глобалните сили и суперсила во подем, тие можат да дејствуваат послободно и да станат попочитувани членови на новиот глобален економски поредок“, додава Сари.
Економска независност
Овој чекор што води кон стратешка автономија е суштински за остварување на економската независност на туркиските држави во блиска иднина.
Како што нагласува професорот Сари, „Ако членовите на ОТС научат да работат заедно во финансиските и развојните области, тие ќе бидат понезависни и најмалку зависни од (дури и не зависни) меѓународни финансиски институции како ММФ. Но, ова треба да биде долгорочно“.
Затоа, Фондот ќе обезбеди алтернативен и полесен пристап до кредити и нема да дозволи земјите-членки да бидат притиснати од строгите политики на глобалните финансиски организации како ММФ. Исто така, ќе ги ослободи членовите од хегемонијата на развиените нации кои ги контролираат организациите на заемодавци.
На овој начин, централноазиските туркиски држави нема да се најдат во позиција меѓу Русија, Кина и политиката на Западот во регионот.
Професорот Сари, на пример, чувствува дека на долг рок, ОТС може да стане еден од предизвикувачите на старата меѓународна економска хегемонија, каква што се обидуваат да направат и земјите членки на БРИКС“.
Иманбејли вели дека иако почетниот корпус на Фондот од 500 милиони долари не е споредлив со другите инвестициски фондови, тој ќе го трансформира искуството на туркиските држави да работат заедно преку заеднички проекти.
Исто така, нема хиерархија и постои принцип на еднаквост во иницијативата, во која секоја земја членка има еднаков удел, 20 проценти, од фондот и треба да даде сличен инвестициски придонес.
Претседателот на Фондот ќе има четиригодишен мандат. Одборот на гувернери ќе биде одговорен за избор на нов претседател, како и периодично одлучување за доволноста на изворите.
„Институционализацијата на економската соработка во туркискиот свет е важен чекор за туркиските држави кои имаат историски, верски, етнички и културни врски, што недостасува со години“, вели Иманбејли.
Таа има за цел да го прошири својот хоризонт да ги покрие соседните земји и да ги пренесе постојните области на билатерална соработка во мултилатерални за доброто на регионот.
Иманбејли посочува дека седиштето во Истанбул ќе помогне да се пренесе искуството и знаењето од Туркије во другите туркиски држави.
