Засладувачот аспартам е „можно канцероген“, но останува безбеден за консумирање во претходно утврдени количини, објавија во петокот две тела на Светската здравствена организација (СЗО).
Заклучоците се резултат на анализите на две посебни експертски панели на СЗО, од кои едната одредува дали има докази дека супстанцијата е потенцијална опасност, а другата проценува колкав ризик всушност претставува супстанцијата во реалниот живот.
Аспартамот е еден од најпопуларните засладувачи во светот, кој се користи во различни производи- од диеталните газирани пијалаци до гуми за џвакање.
На прес-конференцијата пред објавувањето на заклучоците, првиот човек на СЗО за исхрана, Франческо Бранка, им предложи на потрошувачите при изборот на пијалак да не размислуваат за аспартам или други засладувачи, туку да пијат вода.
„Ако потрошувачите се соочат со одлука дали да пијат кола со засладувачи или кола со шеќер, мислам дека треба да се разгледа третата опција - а тоа е наместо тоа да се пие вода“, рече Бранка.
Во својот прв заклучок за адитивот објавен рано во петокот, Меѓународната агенција за истражување на ракот (IARC), со седиште во Лион, објави дека аспартамот е „можно канцероген“. Таа класификација значи дека има ограничени докази дека супстанцијата може да предизвика рак.
Заклучокот не ја зема предвид количината што лицето би требало да ја консумира за да биде изложено на ризик, што се разгледува од посебен комитет - Заедничкиот комитет за адитиви во храната (JECFA) со седиште во Женева на Светската здравствена организација и Организацијата за храна и земјоделство. (ФАО).
По сопствената сеопфатна анализа, JECFA во петокот објави дека нема убедливи докази за штетноста на аспартамот и ја задржа својата претходна препорака за ограничување на потрошувачката на аспартам под 40 mg/kg дневно. JECFA првпат го постави тој износ на максимален дневен внес во 1981 година, а регулаторите ширум светот имаат слични упатства за нивната популација.
Неколку научници кои не се поврзани со анализата, рекоа дека доказите кои го поврзуваат аспартамот со ракот се слаби. Здружението кое ја обединува прехранбената индустрија објави дека заклучоците на две тела на СЗО покажале дека аспартамот е безбеден и добра опција за луѓето кои сакаат да го намалат шеќерот во исхраната.
Врз основа на просечната содржина на аспартам во пијалаците, СЗО рече дека лице со тежина од 60-70 кг ќе мора да испие повеќе од 9-14 лименки безалкохолни пијалаци засладени со аспартам дневно за да ја надмине дозволената граница, што е околу 10 пати повеќе од она што повеќето луѓе го консумираат.
„Нашите резултати не покажуваат дека повремената потрошувачка може да претставува ризик за повеќето потрошувачи“, рече Бранка.
Ројтерс првпат објави во јуни дека IARC ќе го стави аспартамот во групата 2Б како „можен канцероген“ заедно со екстрактот од алое вера и традиционалниот азиски кисел зеленчук.
Панелот на IARC во петокот соопшти дека ја донел својата одлука врз основа на три студии во САД и Европа кои укажаа на врската помеѓу хепатоцелуларниот карцином, форма на рак на црниот дроб, и потрошувачката на засладувачот, од кои првата беше објавена во 2016 година.
И ограничените докази од претходните студии врз животни биле користени како фактор во истраѓувањето, иако студиите за кои станува збор се контроверзни. Исто така, постојат некои ограничени докази дека аспартамот има некои хемиски својства кои се поврзани со ракот, соопшти IARC.
„Според нас, ова е навистина повеќе покана за истражувачката заедница да се обиде подобро да ја разјасни и разбере канцерогената опасност што може или не може да биде консумирањето на аспартамот“, рече Мери Шубауер-Бериган од IARC.
Некои лекари изразија загриженост дека новата класификација на аспартамот како „можеби канцероген“ може да влијае на оние кои пијат газирани сокови да се префрлат на висококалорични пијалаци со шеќер.
Тереза Беверс, медицински директор на Центарот за превенција на рак на Центарот за рак на Универзитетот во Тексас, доктор Андерсон во Хјустон, рече дека „дебелината е многу поголем проблем и поголем фактор на ризик отколку што може да биде аспартамот“.
