Метеорскиот подем на 15-годишниот турски меѓународен мајстор (ИМ) Едиз Гурел на Светскиот куп на Меѓународната шаховска федерација (ФИДЕ) 2023 година во Баку, Азербејџан, иако го привлекува вниманието на шаховскиот свет, исто така може да сигнализира заживување на натпреварувачкиот шах во Туркије.
Шаховското чудо беше најмладиот играч што се натпреварувал на престижната манифестација. Во храбро деби, тој го победи 22-годишниот српски велемајстор (ВМ) Велимир Ивиќ во 28 потези во првото коло за да го покаже својот извонреден потенцијал.
Препознавајќи го влијанието на младиот играч на шаховската сцена во Туркије, Емил Сутовски, извршниот директор на Меѓународната шаховска федерација ФИДЕ, го изрази своето воодушевување од Едиз, велејќи: „Очекувам тој да го води развојот на шахот во својата земја“.
„Овој коментар, од една од најистакнатите фигури во шахот, за нашата млада ѕвезда нѐ исполнува со гордост. Заслужен е, бидејќи Едиз вредно работи, ги жнее плодовите од неговите напори и продолжува да не прави горди, изјави Ѓулкиз Тулај, претседател на Турската шаховска федерација.
Неодамнешниот шаховски препород на Туркије се карактеризира со неколку првенци во нејзината шаховска историја, како што е учеството на годинешниот Светски куп со четворица играчи за прв пат, како и нејзиниот триумф без пораз на Светското училишно првенство во шах минатата недела и победата на Шаховската олимпијада за играчи помлади од 16 години минатата година, без негативен бод.
Додека меѓународните шаховски власти внимателно ги следат достигнувањата на турскиот шах на глобално ниво, најдобро оценетите играчи од целиот свет се ангажираат во лиги во земјата.
Модел
Шаховското патување на Едиз започнало на 7-годишна возраст, кога неговиот учител го запознал со спортот. Оттогаш, тој брзо се искачуваше низ рангот, освојувајќи ја титулата кандидат мајстор (КМ) на 11-годишна возраст, по импресивниот настап на Европското училишно првенство во 2019 година.
Неговите аспирации се протегаат надвор од индивидуалните достигнувања, бидејќи, како што вели, очекува да послужи како модел преку неговото примерно однесување за време на натпреварите. „Имам цел да станам почитуван играч познат по успехот и спортскиот дух низ целиот свет“, вели Едиз, самоуверено.
Неговата одлучност и страст за шахот се очигледни бидејќи ги нагласува менталните аспекти на играта, вклучително правење прецизни пресметки, вежбање трпение, совладување на контролата на времето и наоѓање на најдобри потези.
„Уживам да размислувам“, вели Едиз, спомнувајќи дека во неговиот секојдневен живот шахот придонел за речиси сите негови часови, од математика до управување со времето на испитите и контролирање на возбудата. Тој нагласува дека тоа, исто така, ги проширило неговите хоризонти со тоа што го однело во земји што никогаш не помислил да ги посети и со стекнување пријатели од различно културно потекло.
Спонзорирана преродба
Иако многу поединци го играа организирано од 1930-тите, турскиот шах доживеа пораст на популарноста по стратешкото партнерство помеѓу истакната банка и ТШФ во 2005 година.
Ова спонзорство одигра клучна улога во привлекувањето интерес за шахот на национално ниво. Во 2010 година беше постигната уште една пресвртница кога Емре Џан стана најмладиот велемајстор во Туркије на 20 години, што дополнително ја поттикна страста на нацијата за играта.
„До денес, формиравме над 30.000 училници за шах во соработка со нашиот главен спонзор. Сега сме способни да отвориме шаховски училници во сите државни училишта низ Туркије“, вели шефот на ТШФ.
Денес шахот е спорт со најголем број регистрирани играчи во историјата на Туркије. Според ТШФ, сега во земјата има над 1,2 милиони лиценцирани шахисти.
„Нашата земја сега е препознаена како шаховска нација. Има забележителен успех што се рефлектира во бројките на турскиот шах. Надминувањето на милион лиценцирани спортисти е над светскиот просек“, вели Тулај.
Игри со умот
Одзивот и интересот за турнирите, првенствата и лигите организирани во речиси секој град низ Туркије е извонреден во последниве години. Само во јули годинава беа спроведени пет национални манифестации, кои го претворија месецот во прослава на спортот.
Бидејќи тековните отворени турнири ги пречекуваат учесниците од сите возрасти, често преку соработка со локалните администрации, младите од локално до национално ниво се активно ангажирани и се негуваат нови таленти, проширувајќи ја љубовта кон шахот во земјата.
Шефот на ТШФ нагласува дека шахот значително ги зајакнува менталните способности на децата, ја поттикнува свеста, ги поддржува академиците и негува квалитети како трпеливост и аналитичко размислување.
„Поединците кои ги развиваат овие квалитети се клучни придонесувачи за општествениот напредок“, вели таа.
За младите играчи, Едиз препорачува да дадат приоритет на доволно спиење и хранлива исхрана, покрај доследното вежбање, за постигнување успех. „За да се биде успешен, мора прво да се сака шахот, а потоа да се обрне внимание на овие аспекти“, вели Едиз, нагласувајќи дека успехот во шахот не е само совладување на играта, туку и усвојување холистички пристап кон животот.
Додека Едиз продолжува да блеска на глобалната шаховска сцена, инспирирајќи ги младите играчи во Туркије и пошироко, неговото патување го покажува огромниот потенцијал во шаховската заедница на нацијата. Тоа означува ветувачка иднина за развојот на спортот во Туркије.
