Велосипедот е најеколошкото превозно средство кое не предизвикува загадување на воздухот, а воедно е и најевтиното превозно средство. Сепак, возењето велосипед не е популарен начин на превоз во повеќето балкански метрополи, но во Скопје е многу погодно поради географски рамното земјиште.
Бидејќи градот е рамен, придобивката да се биде велосипедист во Скопје е лесниот пристап до сите точки на градот, избегнувајќи го редовниот сообраќаен метеж.
Во последниве години, велосипедот стана популарно превозно средство за луѓето во Скопје. Градот изгради повеќе велосипедски патеки во последната декада, а пандемијата исто така придонесе за овој процес.
Горан Богоевски, од Здружението за друмски и планински туризам, за ТРТ вели:
„Да се изгради транспортен систем, во чиј фокус ќе биде велосипедот, во градот Скопје е долгорочната визија која суштински ќе ги намали сообраќајните метежи, загадувањето и несреќите.
Според студијата на Форумот „Оливер Вајман“ и студиите на Институтот за транспорт на Универзитетот во Калифорнија, Беркли, се очекува севкупниот пазар за споделување велосипеди во светот да расте за 10% годишно и да достигне 15 милијарди долари до 2030 година.
Велосипедите веќе долго време се популарни во Европа, но велосипедизмот цвета по пандемијата од Ковид-19. Дополнително, според неодамнешните податоци на СЗО, продажбата на велосипеди доживеа бум речиси насекаде: во Обединетото Кралство, продажбата од година во година се зголеми за +677%.
Богоевски вели „За време на пандемијата од Ковид 19 во Скопје се забележува значително подобрување и значителен пораст на бројот на велосипедисти. Трансформацијата е сè уште присутна поради значително зголемената цена на горивото по руско-украинската војна.
Скопје од неодамна се обидува да стане поотпорен на климатските промени и од заканите за животната средина поради фактот што градот започна проект наречен „Отпорно Скопје – Стратегија за климатски промени“ (или „Отпорна стратегија Скопје (ОСС)“ за постигнување нула емисии од стакленички гасови до 2030 година.
Според оваа стратегија, Скопје го зајакнува велосипедскиот сообраќај и го спроведува проектот „Скопје, велосипедски град“ кој опфаќа реконструкција на постојните велосипедски рути и изградба на нови рути. Систем за изнајмување велосипеди беше создаден во 2010 година со четири станици за велосипеди, кој сега за жал не функционира. Сепак, се планира во иднина креирање на дополнителен број на станици за изнајмување. Градот подолго време субвенционира и набавки на велосипеди и тротинети.
ЕУ има за цел да биде климатски неутрална до 2050 година. Оваа цел е усогласена со Европскиот зелен договор и во согласност со посветеноста на ЕУ за глобална климатска акција според Парискиот договор. Со оваа цел, ЕУ поддржува поеколошки транспортни начини и опции во Западен Балкан, имајќи предвид дека Западен Балкан е еден од регионите во Европа најтешко погодени од влијанието на климатските промени со нејзината Зелена агенда за Западен Балкан.
Богоевски вели „Велосипедот може да биде главниот превоз во градот. Ова е целосно во согласност со развојната стратегија на ЕУ за нула јаглерод и со владината посветеност за исполнување на целите на ЕУ до 2050 година. Ова е исто така усогласено со посветеноста на градот за намалување на емисиите на стакленички гасови и потврдено со стратегијата на градот за климатски промени Отпорно Скопје.“
Проектот „Отпорно Скопје“ опфаќа набавка на возила за Град Скопје согласно критериумите за „зелени“ јавни набавки, зголемена употреба на велосипеди, пешачење и денови без автомобили. Според владините претставници, ваквите мерки ќе ги намалат емисиите на ЦО2 во блиска иднина во Скопје, кој е еден од најзагадените градови на Балканот.
Богоевски вели „Велосипедската инфраструктура е значително подобрена во последната деценија. Но, треба да се напомене дека сите инвестиции ги прави Град Скопје кој е одговорен за главните булевари.
Оваа проектна стратегија за „Отпорно Скопје“ ги вклучува и општините на територијата на Град Скопје, кои се потребни за заедничко дејствување. Значи, Град Скопје е составен од 10 општини: Аеродром, Бутел, Гази Баба, Ѓорче Петров, Карпош, Кисела Вода, Сарај, Центар, Чаир и Шуто Оризари. Некои од овие општини сè уште слабо работат на велосипедските патеки или немаат соодветна поврзаност со веќе изградените главни велосипедски рути.
Според Богоевски, нема доволно инвестиции од сите 10 општини учеснички кои се задолжени за изградба и одржување на малите (поврзувачки) улици. Има исклучително ограничени инвестиции во развојот на нова инфраструктура заснована на велосипедизам.
И покрај сите недостатоци, изминатите години во Скопје постојано се подобрува велосипедската инфраструктура. Градот Скопје, главниот град на Северна Македонија, во просек успева да изгради повеќе од 10 километри нови велосипедски патеки годишно. Во 2021 година, Скопје ја надмина должината од 100 километри велосипедски патеки на својата територија што е многу позитивен развој во споредба со другите градови од Западен Балкан.
Иако е тешко да се најдат податоци, генерално, бројот на велосипедисти постојано се зголемува во Скопје. Според популарната неформална група на љубители на велосипеди, „НаТочак“, бројот на луѓе кои пешачат се зголемил за 22,47 отсто, а бројот на луѓе кои возат велосипед како превозно средство е зголемен за 20,88 отсто за време на пандемијата. Преку онлајн анкета, групата прашала 1.615 учесници во градскиот сообраќај како се движеле низ Скопје пред и за време на корона кризата.
Според публикацијата на СЗО во јуни 2022 година, кога станува збор за возење велосипед, зголемената употреба на велосипеди може значително да ги намали емисиите на стакленички гасови и да го подобри квалитетот на воздухот.
На пример, луѓето кои секојдневно возат велосипед допринесуваат за 84% помалку емисии на јаглерод за време на еден ден во споредба со оние кои не возат велосипед.
СЗО, исто така, вели дека просечниот човек кој се префрлил од користење на автомобил на велосипед, само за еден ден во неделата, го намалува својот јаглероден отпечаток за 3,2 килограми јаглерод диоксид. Ова е еквивалентно на емисиите од возење автомобил на 10 километри.
Богоевски вели: „Научените лекции и добрите практики од земјите предводнички во велосипедизам во ЕУ се достапни. Она што ни треба е итна и масовна инвестиција од градот Скопје, владата и општините не само во инфраструктурата, туку и во изградба на севкупен систем за трансформација на моментално неодржливата транспортна шема.
