Во рамките на Преспа форумот за дијалог се одржа сесијата „Западен Балкан на првата линија на фронтот: Регионална соработка и колективен одговор против малициозното странско влијание“.
На почетокот на сесијата воведно излагање имаше заменик-министерката за надворешни работи на Северна Македонија, Фатмире Исаки, додека свои говори имаа и генералниот директор за Балкан и Централна Европа во турското Министерство за надворешни работи, амбасадорот Илхан Сајгили, како и други дипломати.
Исаки во својот говор рече дека историски, земјите од регионот биле цел на манипулации од надворешни фактори кои имаат за цел да ги загрозат демократските процеси.
Таа изјави дека надворешните фактори преземаат различни операции, како што се хибридни напади, дезинформации или тајни операции, притоа нагласувајќи дека е потребна регионална соработка и партнерство со стратешките сојузници за да се одговори на овие предизвици.
„Северна Македонија има голема загриженост за ова прашање, прашањето за малициозни странски влијанија, слично на многу земји во регионот, бидејќи тоа претставува закана за демократијата, стабилноста и националниот интерес на земјата. Ние не сме имуни на какви било форми на мешање и манипулации кои доаѓаат од надворешни актери. НАТО одигра одлучувачка улога во поддршка на напорите на Северна Македонија да се бори против малициозни влијанија и да го заштити нејзиниот суверенитет“, рече Исаки.
Таа наведе дека за што подобро соочување со овие предизвици, мора да се развијат демократски вредности и принципи, како и да се зајакнат капацитетите за кибербезбедност.
Амбасадорот Сајгили во својот говор на панелот рече дека Балканскиот Регион се соочува со внатрешни проблеми како што се одливот на мозоци, недостаток на добро владеење, невработеност и миграција.
Тој рече дека првично КОВИД-19 го разниша чувството за безбедност, а потоа војната во Украина донесе проблеми во снабдувањето со енергија и храна и безбедносни грижи во секојдневниот живот, додавајќи дека Русија го префрлила својот фокус од регионот со војната во Украина.
Сајгили рече дека Европската Унија ја променила својата политика кон Балканот, нагласувајќи дека се обидува да го пополни политичкиот и безбедносен вакуум со забрзување на интегративните процеси на земјите од регионот во ЕУ.
Во овој контекст, тој рече дека ги поздравуваат позитивните случувања како што се доделувањето статус на земја кандидат за Босна и Херцеговина, почетокот на преговорите за членство со Северна Македонија и Албанија, како и либерализацијата на визите со Косово од 1 јануари 2024 година.
„Ова се позитивни случувања, но притоа не треба да се одвојува или изолира интеграцискиот процес на Туркије. Затоа што Балканот е една целина. Не сакаме никаков третман како посвоено дете од регионот. Ние самите сме деца од овој регион. Ова е реалноста и Балканот мора да се третира како целина“, рече Сајгили.
Амбасадорот, спротивставувајќи се на „фабрикуваните називи“ како што се Западен Балкан, Источен Балкан, рече дека во техничка смисла се користи зборот Западен Балкан, но тоа не треба да биде случај кога станува збор за политиката и дека тоа не е вистинскиот начин.
Зборувајќи за темата на панелот, тој посочи дека малициозните актери треба добро да се дефинираат.
Според него, некои европски политичари, дури и некои членки на ЕУ, ја прикажуваат Туркије како надворешна или злонамерна сила, додека некои отишле уште подалеку, нагласувајќи дека Туркије се обидува да се врати во регионот.
„Не се обидуваме да се вратиме во овој регион, бидејќи никогаш не сме заминале. Ние сме составен дел на Балканот. Дури и самиот збор Балкан е турски збор. Тоа значи висок планински венец, шумски планински венец. Имаме многу силни човечки врски со Балканот. Имаме милиони луѓе со балканско потекло кои живеат во Туркије, турски државјани. Во многу земји на Балканот имаме турски заедници. Плус географски, политички и историски ние сме дел од регионот. Не можеме да прифатиме такви обвинувања, кога некој вели дека Туркије е надворешен актер. Ова не ја одразува реалноста“, рече Сајгили.
Тој додаде дека Туркије не е конфликтна страна со ЕУ на Балканот.
Преспа форумот за дијалог е платформа создадена од Владата на Северна Македонија за да им овозможи на земјите, лидерите, организациите и граѓаните да градат долгорочни односи и да ги зајакнат партнерствата.
