Апелациониот совет ги прогласи Јовица Станишиќ и Франко Симатовиќ за виновни за учество во здружен злосторнички потфат за депортација, принуден трансфер, прогон и убиство.
Апелацискиот совет на Меѓународниот резидуален механизам за кривични судови (ИМКС) денеска ја донесе конечната пресуда против поранешниот шеф на Службата за државна безбедност (СДБ) на Министерството за внатрешни работи на Србија, Јовица Станишиќ и Франко Симатовиќ, поранешен командант на Единицата за специјални операции (ЕСО) на СДБ, осудени на затворски казни од по 15 години.
Со денешната пресуда, по повторената судска постапка, првостепените казни беа поништени од по 12 години, а Станишиќ и Симатовиќ беа осудени на затворски казни од по 15 години.
Според обвинението на Хашкиот трибунал од 2008 година, Станишиќ и Симатовиќ беа обвинети за учество во здружен злосторнички потфат, предводен од тогашниот претседател на Србија, Слободан Милошевиќ, чија цел беше да ги отстрани Бошњаците и Хрватите од делови на териториите на Босна и Херцеговина и Хрватска со цел да се воспостави етнички чиста српска држава.
Во својата конечна пресуда, Апелациониот совет ја прифати жалбата на обвинителството и заклучи дека Станишиќ и Симатовиќ се одговорни за учество во здружен злосторнички потфат чија цел беше насилно отстранување на несрпското население во текот на војната во Босна и Херцеговина.
Апелациониот совет ги прогласи Станишиќ и Симатовиќ за виновни за извршување на депортација, принуден трансфер, прогон и убиство.
Читајќи го резимето на пресудата, претседателката на Советот Грасиела Гати Сантана рече дека како и во жалбената постапка обвинителството го елиминирало секое сомневање дека СДБ им плаќала на луѓето што ја воделе „Српската доброволна гарда“, исплатила значителни суми пари и дека за тие плаќања биле одговорни Станишиќ и Симатовиќ.
Апелациониот совет утврди дека Судскиот совет погрешил при проценувањето на другите придонеси на Станишиќ и Симатовиќ во здружениот злосторнички потфат. Апелацискиот совет, исто така, утврди дека тие имале заедничка намера. Следствено, Апелациониот совет утврди дека Станишиќ и Симатовиќ се одговорни како членови на здружен злосторнички потфат за злосторствата извршени од страна на различни српски сили во 1992 година во Босна и Херцеговина, во Бјелина, Зворник, Босански Шамац, Добој и Сански Мост, како и за злосторства извршени 1995 година во Трново и Сански Мост.
Тие беа прогласени за одговорни и за убиството извршено во Даљска Планина во Хрватска во јуни 1992 година. Апелацискиот совет им ги зголеми казните на Станишиќ и Симатовиќ на 15 години затвор.
Апелациониот совет ги отфрли наводите од жалбите на Симатовиќ и Станишиќ.
Пресудата беше донесена од петчлен совет на Механизмот предводен од судијата претседавач Грасиела Гати Сантана и судиите Ли Г. Мутога, Амината Лоис Рунени Н'гум, Јусуф Аксар и Клаудија Хофер. Изрекувањето на пресудата Симатовиќ го слушаше во судница, а Станишиќ преку видеоврска го следеше од притворското одделение во Хаг.
Првото судење
Станишиќ и Симатовиќ беа уапсени и префрлени во Хаг во мај 2003 година. Судскиот процес врз основа на обвинението на обвинителството започна во април 2008 година, а обвинетите ја негираа својата вина.
Според обвинението, од март 1992 година и континуирано до 1995 година, српските сили, особено специјалните единици на СДБ на Република Србија, извршиле злосторства во градовите и селата во општините Бјелина, Босански Шамац, Добој, Сански Мост и Зворник. ги нападнал и презел контрола над нив, а извршил и кривични дела во Трново.
Првостепената пресуда во таа постапка беше изречена на 30 мај 2013 година, со која Станишиќ и Симатовиќ беа ослободени од сите обвиненија.
Повторно судење
Прифаќајќи ја делумната жалба на Обвинителството, оваа пресуда беше поништена од страна на Апелациониот совет, кој на 15 декември 2015 година заклучи дека врз основа на грешките утврдени во пресудата се исполнети условите за повторно судење. Апелациониот совет нареди да се обнови судењето по сите точки од обвинението.
Судењето пред ММКС траеше од 2017 до 2021 година, кога беше донесена пресудата со која беа осудени за злосторствата во Босански Шамац.
Судскиот совет заклучи дека Станишиќ и Симатовиќ се одговорни за помагање и поттикнување на кривичното дело убиство како кршење на законите и обичаите на војната и злосторствата против човештвото, и за злосторствата на депортација, принуден трансфер и прогон како злосторства против човештвото, извршени од Српските сили по заземањето на Босански Шамац во април 1992 година. Поточно, Судскиот совет утврди дека обвинетите пружале практична помош која имала значително влијание врз извршувањето на кривичното дело, со обука и испраќање на терен на припадници на специјалната единица на Службата за државна безбедност на Србија и локални Срби од Босански Шамац во учествуваат во преземањето на општината.
Според тоа, Судскиот совет ги прогласи Станишиќ и Симатовиќ за виновни по сите точки од обвинението и обајцата ги осуди на 12 години затвор.
Во првостепената постапка, Советот заклучи дека Станишиќ и Симатовиќ се одговорни за помагање и поттикнување на злосторствата извршени од српските сили по апсењето на Босански Шамац во април 1992 година.
Станишиќ и Симатовиќ беа прогласени за виновни за убиство, депортација, принуден трансфер и прогон, како и за злосторства против човештвото и кршење на законите и обичаите на војната.
Постапка за жалби
Жалбите против оваа пресуда беа изнесени од Обвинителството и одбраната во јануари оваа година пред петчлениот Совет со кој претседава Грасиела Гати Сантана.
Обвинителството се фокусираше на ЗКП и финансирањето на единиците. Во него се истакнува дека Станишиќ и Симатовиќ не само што знаеле дека другите учесници имаат криминална намера, туку и самите ја споделиле.
Обвинителката Лорел Баиг рече дека е важно да се утврди одговорноста доколку некој придонел за спроведување и унапредување на криминалниот план.
Бранителот на Станишиќ, Вејн Џордаш, оцени дека Обвинителството се обидува да го злоупотреби концептот на ЗКП и дека тезите за исплати на одредени единици се засновани на претпоставки и шпекулации.
Одбраната на Симатовиќ изјави дека платните списоци се неверодостојни докази за каква било форма на финансирање и дека целта на операцијата во Сански Мост и Краина била да се заштитат 200.000 бегалци кои се нашле во таа област и да се запре воената офанзива.
На ставовите на бранителите на рочиштето им се придружија и Станишиќ и Симатовиќ кои имаат 73 години.
Пресудите против Станишиќ и Симатовиќ беа последна постапка пред Хашкиот трибунал. Тие беа првите државни функционери на Србија кои беа осудени за вмешаност во војната во Босна и Херцеговина. Во својата најнова пресуда, Судот во Хаг ја даде својата конечна оценка за вмешаноста на Србија во војната во Босна и Херцеговина.
