Како што се појавија извештаи минатиот месец дека Анкара треба да набави нова генерација ракети од европско производство, Грција брзо се обиде да го поништи договорот, кој ќе ѝ даде на Туркије критична предност во воздушната надмоќ.
Грчкиот премиер Киријакос Мицотакис се состана со францускиот претседател Емануел Макрон на самитот за вештачка интелигенција во Париз минатата недела за да изврши притисок врз Париз да се повлече и да стави вето на продажбата на ракетите Метеор на Туркије.
Одговорот, сепак, не беше каков што се надеваше грчкото раководство. Макрон го отфрли ветото, наведувајќи дека договорот на конзорциумот МБДА е надвор од единствената јурисдикција на Франција. Ракетите воздух-воздух со долг дострел се развиени од европскиот конзорциум МБДА - кој ги вклучува Велика Британија, Германија, Франција, Италија, Шпанија и Шведска.
За Анкара, проектилите се дел од нејзината стратегија за модернизација на нејзината одбрана.
„Доколку ракетите Метеор се интегрираат во инвентарот на турските воздухопловни сили заедно со модерен, ажуриран модел на Еурофајтер, Туркије ќе може да ги пресретне и одврати потенцијалните закани, особено оние што ги претставуваат нејзините прекуморски соседи, од подолги растојанија“, изјави за ТРТ Ворлд, одбранбениот аналитичар од Истанбул, Кубилај Јилдирим.
Турското Министерство за одбрана неодамна потврди дека напредните ракети се дел од договорот на Туркије за купување до 40 авиони Еурофајтер Тајфун.
Доколку се заврши, овој договор би можел да ја смени рамнотежата на силите во Источниот Медитеран и пошироко, велат аналитичарите.
Грчкиот бес
Во последниве години Грција уживаше силна поддршка од нејзините западни сојузници, во целосна спротивност со битката на Туркије да набави борбени авиони Ф-35 и да ја модернизира својата флота Ф-16.
Оваа поддршка го поттикна военото засилување на Грција, вклучувајќи го и купувањето на 24 борбени авиони Рафал од француско производство - флота сега целосно испорачана - и надградба на нејзината флота Ф-16. Грција, исто така, обезбеди договор за купување на стелт-ловци Ф-35.
„Грчката набавка на авиони Рафал и нејзината способност да ги опреми со ракети Метеор ѝ даде предност пред Туркије. Но со набавката на Анкара на Еурофајтер Тајфун и Метеор проектили, Грција повторно ќе се најде во неповолна положба“, објаснува Јилдирим.
Еурофајтер може да лета на поголеми височини и да достигне поголема брзина од Рафал. Опремен со радарски водени ракети Метеор ѝ дава предност на Туркије пред грчката воздушна сила, велат аналитичарите.
Но зошто Атина е вознемирена од Туркије, сојузник во НАТО, кој исто така има статус на кандидат за ЕУ, зајакнувајќи го својот воен арсенал?
Погрешна перцепција за закана
„Туркије е членка на НАТО, а Грција е исто така членка на НАТО. Како може една членка на НАТО да се смета за закана за друга? Тоа е неверојатно“, вели Џихат Јајчи од истанбулскиот универзитет Топкапи за ТРТ Ворлд, посочувајќи на парадокс во алармот во Атина.
Јајчи сугерира дека грчката паника околу одбранбените капацитети на Туркије открива дека Атина ја гледа Анкара не како сојузник или сосед, туку како конкурент и потенцијален противник.
Сепак, според Јајчи, поранешен контраадмирал во турската морнарица, Анкара не го дели ова непријателско чувство.
„Всушност, ние бараме просперитет за нашиот сосед. Ова е турска традиција“, додава тој.
Од перспектива на Туркије, купувањето на авиони Еурофајтер Тајфун и ракети Метеор не е акт на агресија, туку средство за заштита на националните интереси, обезбедување безбедност на воздушниот простор и одговор на регионалната нестабилност.
Со оглед на тоа што Блискиот Исток е погоден од израелската војна против Газа и последователните напади врз Либан, Иран и Сирија, Анкара смета дека зајакнувањето на својата одбрана е стратешка неопходност.
Одбранбени интереси наспроти грчки притисок
Силното неодобрување на Грција за воената поддршка за Туркије предизвика тензии во Европа, бидејќи главните играчи како Франција се обидуваат да ги балансираат интересите на нивната одбранбена индустрија со дипломатските врски со Атина.
Франција, која е страна на договорот за одбрана од 2021 година со Грција, се соочи со голем дел од реакциите, при што грчките официјални лица вршат притисок врз Париз да се повлече и да стави вето на продажбата. Но нивните напори удриле во ѕид со одбивањето на Макрон.
Одбранбениот аналитичар Јилдирим укажува на промена на плимата и осеката на источниот Медитеран.
Досега, Франција отворено застана на страната на Грција по прашањето на источниот Медитеран и брзо испрати вооружени системи во Атина, вклучувајќи ги авионите Рафал и ракетите Метеор, потсетува тој.
Сепак, Јилдирим сугерира дека најновиот став на Макрон ја открива неподготвеноста на Франција да ги „загрози односите со Туркије, нација со значајна политичка и производствена моќ, за Грција, која има помала стратешка тежина“.
Додека најголемиот дел од реакциите беа насочени кон Париз, другите земји на ЕУ, вклучително и Италија, исто така се соочија со грчката лутина, по купувањето на италијанскиот одбранбен гигант Пјаџо Аероспејс од страна на турскиот производител на беспилотни летала Бајкар.
Со одбивањето на Франција да интервенира во врска со ракетите Метеор, Грција сега планира да лобира други членови на конзорциумот МБДА да ја блокираат нивната продажба на Туркије.
Што е следно?
Додека грчкиот притисок продолжува, останува да се види дали Атина ќе влијае на конечната одлука. Но едно е сигурно: Туркије има своја автохтона одбранбена индустрија на која треба да се сврти.
„Како што секогаш наведувавме, наш приоритет се домашното и националното оружје и системи. Во овој контекст, ние, исто така, имаме за цел да ги зајакнеме нашите воздухопловни сили со ракетата воздух-воздух ГОКХАН, која во моментов ја развиваме како еквивалент на ракетата Метеор“, истакнаа извори од турското Министерство за одбрана во минатонеделниот официјален извештај.
Надворешниот дизајн на ГОКХАН многу наликува на проектилите Метеор, особено во позиционирањето на доводот на воздухот. Сепак, неговите задни перки се значително пократки, што укажува на оптимизација за внатрешниот дел за оружје, според Туркије Тудеј.
Споделувајќи го истиот млазен погон како Метеорот, ГОКХАН ќе има корист и од прилагодливиот потисок, што овозможува подолг ефективен опсег.
Откако ќе се развие, проектилот ГОКХАН се очекува да биде интегриран во флотата на турските воздухопловни сили, особено во борбениот авион ТАИ КААН, кој треба да ја замени застарената флота Ф-16.
„Додека ракетата ГОКХАН не влезе во инвентарот, напорите за набавка на ракетата Метеор заедно со авионите Еурофајтер продолжуваат непречено“, нагласуваат изворите од одбраната.
