На 11 јуни 1963 година, во најпрометната улица во градот Хо Ши Мин, Тич Куанг Дук се самозапалил и изгорел до смрт во знак на протест против прогонот на будистите од страна на владата на Јужен Виетнам.
Фотографијата на 73-годишниот будистички монах среде самозапалување, чин кој се смета за еден од најекстремните форми на протест, ја објавија весниците само 15 часа подоцна, шокирајќи го светот и оставајќи неизбришлив впечаток кај луѓето кои ја видоа.
Во текот на следните месеци, уште најмалку пет монаси се самозапалија во знак на протест против владата.
Брзо премотување нанапред до 25 февруари 2024 година. Повеќе од четири месеци по израелската војна против Газа, американскиот воздухопловец Арон Буснел ќе објави на социјалните мрежи дека ќе учествува во „екстремен чин на протест“ и ќе се запали пред израелската амбасада во Вашингтон за да протестира против немилосрдните бруталности на Тел Авив кои ги одземаа животите на речиси 30.000 Палестинци.
„Веќе нема да бидам соучесник во геноцидот“, рече 25-годишниот Бушнел пред самозапалувањето.
„Ќе се вклучам во екстремен чин на протест, но споредено со она што луѓето во Палестина го доживуваат од нивните колонизатори, тоа воопшто не е екстремно-ова е она што нашата владејачка класа одлучи дека ќе биде нормално“, додаде тој.
Во декември 2023 година, неидентификувано лице се самозапали пред израелскиот конзулат во Атланта. Началникот на полицијата на Атланта, Дарин Ширбаум, на прес-конференција рече: „Веруваме дека се случи чин на екстремен политички протест“, без да соопшти детали за поединецот, вклучително име, возраст или пол, додавајќи дека е пронајдено палестинско знаме на местото.
Од протести за геноцид до непостапување во климатските кризи, во неколку други значајни инциденти во поновата историја луѓето се самозапалиле во очајнички и конечен обид да предизвикаат акција и промена соочени со неправдата.
Во знак на протест против војната во Виетнам
Американскиот државјанин Норман Морисон, кој во раце ја држеше својата ќеркичка Емили, се самозапали во Вашингтон во близина на Пентагон, откако возел околу 65 километри од својот дом во Балтимор на 2 ноември 1965 година.
Морисон го испуштил своето бебе пред да го проголта пламенот, а таа не била повредена. Со тешки изгореници, Морисон по пристигнувањето во болница им подлегнал на повредите. 31-годишникот протестираше поради вмешаноста на американската војска во војната во Виетнам.
Во изјавата по неговата смрт, сопругата Ен Морисон рече: „Норман Морисон го даде својот живот денес за да ја изрази својата загриженост за големата загуба на животи и човечките страдања предизвикани од војната во Виетнам. Тој протестираше поради длабоката воена вмешаност на нашата влада во оваа војна. Тој чувствуваше дека сите граѓани мора да го кажат своето вистинско убедување за постапките на нашата земја“.
Против советската власт
Јан Палах беше студент по економија и филозофија, кој стана симбол на отпорот против советската инвазија на тогашна Чехословачка, самозапалувајќи се во центарот на Прага на 16 јануари 1969 година. Почина неколку дена подоцна.
Според Ројтерс, 20-годишникот зад себе оставил писмо во кое се повикува на крај на цензурата и советската пропаганда, а истовремено повикува и на генерален штрајк.
Во болницата, пред да почине на 19 јануари, Палах рече: „Луѓето мора да се борат против злото со кое се чувствуваат еднакви во тој момент“. И покрај широко распространетата жалост од чешкиот народ, чинот на Палах не го постигна веднаш саканиот исход.
Во јануари 1989 година, во она што е познато како Кадифена револуција илјадници луѓе излегоа на најголемите антивладини демонстрации во земјата по смртта на Палах 20 години пред тоа, со што беше соборен авторитарниот систем и заврши повеќе од 40-годишното комунистичко владеење во земјата.
Неуспеси на владата
Тунискиот уличен продавач Мохамед Буазизи веќе се бореше да врзе крај со крај за своето семејство и се чувствуваше безнадежно кога беше запрен од полицајци, кои наводно му удирале шлаканици и го плукале пред да му ја конфискуваат стоката и да му ја превртат количката.
Во чин на очај како одговор на тој кобен ден на 17 декември 2010 година, Буазизи се самозапали пред канцеларијата на гувернерот откако отишол таму да побара да му ја вратат стоката.
Обидот бил неуспешен, а гувернерот одбил да се сретне со него, и покрај тоа што Буазизи рекол: „Ако не ме видите, ќе се изгорам“, според извештаите во вестите.
Актот на самозапалување на Буазизи предизвика протести против супстандардното економско управување и политичката автократија низ арапскиот свет, што доведе до она што е познато како Арапска пролет. Во Тунис, демонстрациите го соборија претседателот Зин Ел Абидин Бен Али, кој владееше 23 години.
Во мислењето за Си-Ен-Ен, Салман Шаик, тогашниот директор на Центарот Брукингс Доха и соработник на Центарот Сабан за блискоисточна политика во Институтот Брукингс, ова го напиша за Буазизи една година по неговата смрт.
„Неговиот крик за достоинство, правда и можност, продолжува да се слуша низ регионот кој се соочува со бурни промени“.
За независен идентитет
На 29 февруари 2016 година, 18-годишниот тибетски монах, Калсанг Вангду, се самоуби во близина на манастирот Рецоха во традиционално тибетската област во кинеската провинција Сечуан, во знак на протест против кинеското владеење додека повикуваше на „целосна независност на Тибет“.
Истиот ден, Дорџи Церинг, 16-годишен студент, исто така се самозапали во индискиот град Дехрадун додека извикуваше „Слободен Тибет“.
По инцидентот, Хилари Клинтон, тогаш демократски кандидат кој се кандидираше за претседател, беше фотографирана како држи слика на Дорџи додека зборуваше со претседателот на групата Тибетански национален конгрес во Минесота.
Самозапалување и климатската криза
Вин Брус, климатски активист од Болдер, Колорадо, се самозапали на Денот на планетата Земја, пред зградата на Врховниот суд на САД, пред речиси две години, на 22 април 2022 година.
Неговиот татко Даглас Брус изјави за Вашингтон пост: „Се согласувам со верувањето дека ова е бестрашен чин на сочувство за неговата грижа за животната средина“, додавајќи дека неговиот син претходно се обидел да се самозапали пред Светскиот трговски центар во 2017 година во Њујорк.
Крити Канко, климатски научник која рече дека Брус бил пријател и член на нејзината будистичка заедница, го планирал самозапалувањето „најмалку една година“.
„Ова е длабоко бестрашен чин на сочувство за да се обрне внимание на климатската криза. Собираме информации, но тој тоа го планираше најмалку една година“, објави Канко на социјалните мрежи по неговата смрт.
Меѓутоа, Канко подоцна во интервју за „Њујорк тајмс“ изјави дека не е сосема сигурна во неговите намери, нагласувајќи дека „луѓето се доведени до екстремни количини на климатска тага и очај“ и дека „она што не сакам да се случи е дека младите почнуваат да размислуваат за самозапалување“.
