Со најдобри резултати на средношколски испити во Палестина, Фара Таха се одлучи за студирање во странство. Амбициозната 19-годишна ученичка, која живее во кампот Нусејрат во Газа, работеше напорно за тоа. Конечно, таа беше примена со стипендија на турскиот универзитет Карабук за да студира меѓународни односи.
Тоа е областа во која чувствуваше дека најдобро ќе им служи на своите луѓе. Но таа не знаеше дека нејзините соништа се кревки како ѕидовите на оштетениот стан на нејзиното семејство.
Тајмингот на нејзината стипендија не можеше да биде помалку среќен: два дена откако ја доби веста за стипендијата, Таха виде дека Израел започна немилосрдна војна против нејзиниот опколен роден град Газа, каде што моментално е заробена. Таа ја пропушти учебната година и е загрижена дека ја пропуштила и можноста на животот.
„Двапати сме казнети: прво со бомбардирање и смрт, а потоа со ускратување на образованието. Ова е уништување на нашата иднина, исто како што се уништуваат нашите животи и реалноста“, изјави Таха за ТРТ Ворлд.
Таха не е сама. Повеќе од 1.500 студенти во Газа, кои се во различни фази на стекнување различни дипломи од универзитетите ширум светот, ја молат меѓународната заедница да го обезбеди нивниот излез од блокираната енклава за да можат да го продолжат своето образование.
Сколастицид
Таа рече дека деновите ги поминува скролувајќи низ медиумските сајтови на нејзиниот мобилен телефон, надевајќи се дека ќе ги погледне ажурирањата што би можеле да донесат вести дека може да ја напушти опколената енклава, затворена од светот.
Покрај израелското немилосрдно бомбардирање на Газа, во кое загинаа повеќе од 43.000 луѓе, додека илјадници сѐ верува дека се под урнатините, окупационите сили, исто така, спроведуваат сколастицид, како што експертите на Обединетите нации го опишуваат.
ОН тоа го дефинира како „шема на напади врз училишта, универзитети, наставници и студенти во Газа, предизвикувајќи сериозен аларм поради системското уништување на палестинскиот образовен систем“.
Според соопштението на ОН од април, повеќе од 80 отсто од училиштата во Газа биле оштетени или уништени.
„Можеби е разумно да се праша дали има намерни напори за сеопфатно уништување на палестинскиот образовен систем, акција позната како „сколастицид““, се додава во соопштението.
За Таха, овие грижи се оправдани. Таа ги прелистува своите книги и тетратки во станот на нејзиното семејство, кои ги носат белезите на уништувањето нанесено на илјадници згради оштетени од израелските бомбардирања.
Додека горните два ката од нејзината зграда беа целосно кренати во воздух, заедно со значителна штета нанесена на шест од 10 кули во областа Аин Џалут Тауерс во кампот Нусејрат во центарот на Газа, нејзиниот стан сè уште стои, иако во тешки услови.
Сепак, младата жена не може да се чувствува среќна: урнатините што ја опкружуваат служат како постојан потсетник за суровата реалност од која не може да избега, и за можноста која се плаши дека ќе ја изгуби.
„Ќе ја изгубам стипендијата и ќе ми се уништат соништата ако не можам да патувам. Немам никаква врска со политика или војна. Јас сум студент и имам право да учам. Светот кој тврди дека ги поддржува човековите права мора исто така да го заговара нашето право да учиме и да патуваме, а не да молчиме“, рече таа во фрустрација и очај.
Затворањето на Рафах
Обидувајќи се да ја спаси својата стипендија, Таха се пријавила во домашна група која го олеснувала заминувањето на студентите запишани на универзитети во странство. Додека првата група студенти замина, втората група, во која беше Таха, требаше да оди во јуни.
Сепак, од 6 мај, заедно со окупацијата на најјужниот град во Газа, Рафах, израелските сили го затворија граничниот премин Рафах - единствениот излез за жителите на Газа да патуваат во странство преку Египет, практично не дозволувајќи некој да ја напушти енклавата. Многу ретки медицински случаи понекогаш заминуваат преку други премини.
Како што деновите се претвораат во недели и месеци без да се укинат ограничувањата за патување, Таха рече дека станува сѐ побезнадежна.
„Зошто окупацијата не спречува да патуваме преку кој било пат или премин? Образованието е приоритет за Палестинците со децении. Светот мора да сфати дека образованието е живот за нас“, рече таа за ТРТ Ворлд.
Таха моментално волонтира да ги подучува средношколците во импровизираните училишта кои беа формирани во последните месеци.
И покрај израелската окупација која му одзема многу права на палестинското население и го намалува нивното чувство за безбедност и стабилност, Палестинците имаат една од највисоките стапки на писменост во светот, која изнесува 97,7 проценти во 2023 година, а во Газа е 98,2 проценти.
Повеќе од 1.500 студенти од Газа, вклучително и Таха, се собраа за да ја формираат Иницијативата на студентите од Газа за барање за патување, изјави нејзиниот координатор Исраа Караџа за ТРТ Ворлд.
Барањето ги обединува студентите регистрирани за можности за патување да посетуваат универзитети надвор од Газа, особено во Египет, Алжир и Турција или кои бараат диплома или постдипломски студии.
Во соопштението на почетокот на ноември, Иницијативата ја повика меѓународната заедница да изврши притисок врз Израел да ги отвори премините за студентите кои ги пропуштаат можностите за образование во странство.
Некои, исто така, одржаа протест во Кан Јунис на 5 ноември, за да ја соопштат нивната мака.
Меѓу нив беше и Таха.
„Ќе се борам додека не го добијам правото да патувам и да си го исполнам сонот. Нема да умреме овде, и нема да се предадеме“, рече таа.
Губење на соништата
Караја беше исто толку несреќна. Студентката на магистерски студии во Туркије се врати во Газа на почетокот на 2023 година заради семејни работи со планови да ги продолжи студиите за меѓународна бизнис администрација.
Сепак, војната ја остави заробена во енклавата, а исто така ја принуди на раселување 16 пати. Оттогаш таа изгуби многу од нејзините проекти и требаше повторно да се запише на универзитетот.
„Педесет студенти ги загубија своите стипендии поради тешкотии при патувањето, а многу други се соочуваат со слични предизвици, бидејќи 80 отсто од нив имаат стипендија“, рече Караја за ТРТ Ворлд.
Таа вели дека околу 10 отсто од оние кои се наведени во барањето се повредени, речиси една петтина живеат во уништени домови, а некои дури и ги загубиле животите.
Караја и нејзиниот тим сега спроведуваат програма за проверка на документите на апликантите и работат со Министерството за образование и високо образование во Рамала за да помогнат да се најде излез за заглавените студенти, рече таа, додавајќи дека и покрај тоа што тропале на сите врати, нивната молба е без одговор.
За Карим Муса, неизвесноста е подеднакво стресна како и самата војна. 19-годишниот студент успешно обезбеди место на Фармацевтскиот факултет на Универзитетот во Каиро во Египет во август 2023 година, а ги започнал студиите кога израелските воени авиони почнале да ја бомбардираат станбената зграда во која живеело неговото семејство во западниот дел на градот Газа.
Не можејќи да се поврзе со своите роднини со денови, Муса конечно исконтактира со своето осумчлено семејство кое беше принудено да се исели.
„Не можев да продолжам да студирам знаејќи дека моето семејство се соочува со непосредна опасност“, објасни тој.
Прекинувајќи ги студиите на една година, тој конечно влезе во Газа во ноември 2023 година за да се соедини со своето семејство. Оттогаш тие го загубија домот и бизнисот и се засолниле во бегалски камп во Деир ел-Балах, во центарот на Газа.
Неколку дена откако Муса се врати, неговите родители инсистираа тој да се врати во Египет за да продолжи со студиите, бидејќи сакаа тој да помогне во издржувањето на семејството.
Сепак, обидите на Муса да отпатува назад во Египет пропаднаа. Сега се соочува со ризик да го загуби местото на универзитетот, особено што му беше одобрено да ги одложи студиите за само една година.
Ова значи губење на вкупните трошоци од околу 4.000 долари, како и 50 отсто попуст на универзитетските такси што им ги нуди египетската влада на палестинските студенти.
„Сето ова е значајна загуба, особено затоа што ни недостасуваат дури и најосновните потреби по уништувањето на бизнисот на татко ми. Но мојата најголема загуба е уништувањето на мојата иднина, мојот живот и мојот сон да студирам фармација, особено затоа што универзитетите овде се речиси нефункционални и шансата да се запишам на друго место сега е невозможна“, се жали тој.
