Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) ги предупреди европските влади да не интервенираат со широка финансиска поддршка поради енергетската криза во регионот и наместо тоа треба да ги остават потрошувачите да го носат товарот на повисоките цени за да ги охрабрат да штедат енергија и да се помогне во транзицијата кон зелена енергија.
ММФ верува дека земјите треба да ги заштитат најранливите домаќинства со насочена поддршка, но забележува дека постојните политики насочени кон заштита на сите потрошувачи од зголемените цени ќе ги загрозат европските економии, од кои многу се веќе на работ на рецесија и ќе ја обесхрабрат енергетската транзиција.
„Владите не можат да спречат губење на реалниот национален доход што произлегува од влијанието на пазарните нарушувања. Тие треба да овозможат поскапувањето на горивата целосно да се пренесе на крајните корисници за да се поттикне заштедата на енергија и преминот од фосилни горива“, пишува на блогот на европскиот огранок на ММФ.
Досега, европските креатори на политики воведоа сеопфатни контроли на цените, субвенции и даночни намалувања за да го ублажат ударот од зголемените цени на енергијата, кои се искачија низ целиот континент по руско-украинската војна.
ММФ предупредува дека ваквата сеопфатна поддршка е кусогледа, дека некои влади ги чини околу 1,5 отсто од бруто домашниот производ оваа година, при што оваа мерка придонесува за дополнително зголемување на побарувачката, а со тоа и за инфлација на цените.
„Сузбивањето на транзицијата кон малопродажните цени едноставно го одложува неопходното прилагодување на енергетскиот шок преку намалување на стимулациите за домаќинствата и бизнисите, што би поттикнало заштеда на енергија и би ја зголемило ефикасноста. Таа политика ја одржува глобалната побарувачка и цените на енергијата повисоки отколку што инаку би биле“, се вели во извештајот.
Наместо тоа, ММФ предлага креаторите на политиката „одлучно да преминат од широко засновани мерки за помош кон насочени политики за помош“, поддржувајќи ги особено посиромашните домаќинства кои се најранливи на поскапувања и најмалку способни да се справат со нив.
Целосното компензирање на порастот на трошоците за живот на долните 20 отсто од домаќинствата ќе ја чини владата релативно намалување на БДП од 0,4 отсто во просек за целата 2022 година. Ако тоа го направат за 40 отсто од домаќинствата со најниски приходи, тоа би ги чинело 0,9 отсто од БДП, се додава во анализата на ММФ.
Понатаму се вели дека е „соодветно“ владите да поддржат некои комерцијално одржливи компании за време на краткорочниот скок на цените, на пример, ако Европа се соочи со целосно прекинување на протокот на гас од Русија.
Сепак, се додава дека со цените кои се очекува да останат покачени неколку години, долгорочната севкупна поддршка за бизнисите би била „генерално нездрава“.
Коментарите на ММФ доаѓаат во време кога европските земји бараат начини да ја намалат потрошувачката на енергија и зависноста од руската нафта и гас.
Шпанија во вторникот објави нови мерки за заштеда на енергија, вклучително ограничување на температурата на климатизацијата и греењето на јавните простори. Ова уследи по сличниот потег минатата недела на германскиот град Хановер, кој забрани топла вода во јавни згради, базени, и спортски сали.
Од друга страна, енергетските гиганти продолжуваат да жнеат големи профити од растот на цените, а Бритиш Петролеум во вторникот ја објави својата најголема квартална добивка во последните 14 години.
Генералниот секретар на Обединетите нации, Антонио Гутереш во средата изјави дека „неморално е нафтените и гасните компании да остваруваат рекордни профити од оваа енергетска криза на грбот на најсиромашните луѓе и општества“. Тој, како и ММФ, порача дека средствата на енергетските компании, кои во првиот квартал изнесуваа 100 милијарди долари, треба да се пренасочат за поддршка на ранливите заедници.
