Забележано е дека работното биро на големиот автор Марк Твен било понесредено отколку на славниот научник Алберт Ајнштајн. Исто така, се смета дека маркетингот не треба да биде ограничен на тоа да биде оддел во компанијата, туку интегрален дел на самата организација.
Ако ја погледнеме состојбата на маркетингот на кој било пазар или регион, тоа може да ни каже многу за состојбата на економијата, трговијата и нивото на зрелост на деловните практики на тој пазар.
Обично е покомплицирано да се спроведуваат маркетинг активности на регионално ниво кога секој пазар во еден регион зборува на свој различен јазик. Рекламните материјали треба да бидат локализирани и преведени за да одговараат на секој пазар во еден регион.
Во регионот на Западен Балкан, трите најголеми пазари на поранешна Југославија зборуваат на сличен јазик. Ова треба да го олесни и вообичаено меѓурегионалниот маркетинг. Сепак, маркетингот во регионот на Западен Балкан е посложен отколку што може да се претпостави. Иако многу од поранешните југословенските нации кои го формираат регионот на Западен Балкан зборуваат сличен јазик, постојат фактори кои го одделуваат секој пазар од перспективaта на културното наследство и националниот идентитет во Босна, Хрватска и Србија.
И покрај разликите, маркетинг сцената во регионот се трансформираше брзо во последните пет години со многу меѓународни брендови, агенции и конференции кои го зазедоа своето место на Западен Балкан. Сепак, разбирањето и довербата во самиот маркетинг од страна на малите, средни и големи бизниси, не се толлку проширени како што е случајот со другите пазари низ светот, каде што маркетингот трае многу подолго и еволуираше со „поприродно“ темпо.
На пазарите како Босна и Херцеговина, Хрватска и Србија, еволуцијата на маркетинг индустријата е многу забрзана поради историските катализатори, како што е падот на источниот блок и пандемијата на Ковид-19, која комбинирана со ефектот на глобализацијата, делувaa како сеизмички шок, зајакнувајќи ја сцената за маркетинг во области како дигитализацијата на услугите во култура која масовно не беше фанатички настроена кон западниот животен стил со „кафе за носење“.
„Во економијата во регионот доминантна беше државната тешка индустрија во претходните 50 години, а сепак денес регионот повеќе се гледа себеси како центар за услужни сектори како што е индустријата за информатичка технологија. Електронската трговија играше улога во оваа трансформација. Растеше брзо во Западен Балкан и ги менуваше размислувањата и пренесуваше знаење со огромна брзина“, вели Кемал Балихоџиќ, водечки босански деловен автор, претприемач и експерт за маркетинг.
На прашањето како би ја опишал маркетинг сцената и односите со јавноста на Балканот, тој едноставно одговори: „Креативен хаос“.
Маркетинг културата пристигна во овој регион со 25 милиони жители и го тангира и јавниот и приватниот сектор.
„Маркетингот е за градење доверба во брендовите и не е активност преку ноќ“, истакна Балихоџиќ.
За да се постигне тоа, потребна е маркетинг експертиза од агенциска страна во комбинација со соодветно разбирање за улогата на маркетингот од страна на клиентот. На Западен Балкан, постојат деловни сегменти како трговијата со стока за широка потрошувачка (FMCG), кои се далеку напред во разбирањето за маркетингот и сегменти како малите и средни претрпијатија (SME) кои се позаостанати. Неодамна, некои балкански политичари започнаа да ги користат техниките за маркетинг на социјалните мрежи во нивните политички кампањи“, истакна Балихоџиќ.
„Социјалните медиуми направија чекор напред и доминираат во сите области на деловно работење и животот. Не станува збор за тоа дали ги користите, туку за тоа како и за која цел. Едноставно е неизбежно, ако вие како бизнис не сте „ин“, веќе ја губите играта“, додаде Балихоџиќ.
Економиите на обем играат клучна улога во одредувањето на тоа кој балкански пазар доминира на сегашната и идната регионална маркетинг сцена. Со своите 7 милиони жители, најголема од трите главни поранешни југословенски нации е Србија. Не е изненадување што денес Србија е најголемиот центар на маркетинг индустријата во регионот, следена од Хрватска, која влијае преку нејзините наградувани агенции. Босна и Херцеговина иако помал пазар во споредба со другите два, има огромен потенцијал за маркетинг услуги и дигитални услуги кои се базираат на својата силна база на информатичка технологија.
Остатокот од Западен Балкан може да се гледа како маркетинг - „работа во тек“, но има интересни трендови што треба да се видат дури и кај помалите балкански нации бидејќи деловните групи од регионалните економски централи како Турција имаат сè поголем интерес за проширување на комерцијалната соработка пошироко во Балканскиот регион.
„Добар показател за созревањето на балканската свест за маркетингот во текот на последната деценија, а особено за време на пандемијата на Ковид-19, може да се види во фактот дека денес 90 отсто од времето клиенти нè бркаат за маркетинг услуги, за разлика од минатото кога поголем дел од времето го поминувавме објаснувајќи им на локалните бизниси зошто им треба маркетинг“, истакна Балихоџиќ.
Исто така е важно да се разбере дека, иако Западен Балкан некогаш беше обединет во рамките на поранешна Југославија, и иако побарувачката за маркетинг расте, водена од трговијата со стоки за широка потрошувачка, телекомуникациски и спортски сектори, денес постојат невидливи бариери кога станува збор за леснотијата со која маркетинг агенција на еден пазар од Западен Балкан може да работи во соседна земја. Овие невидливи бариери произлегуваат од историските етнички поделби наследени со генерации.
Овие етнички поделби се повеќе приврзани од постарите генерации отколку помладите. Двете спротивставени генерации се уште еден фактор што придонесува за „креативниот хаос“ во кој се наоѓа регионот. Светлото на крајот од тунелот може да се види во тоа што помладата генерација постепено ги уништува историските предрасуди од минатото и тоа се води од страна на новата помлада генерација на маркетинг професионалци проширени низ различни сектори и исто така со проширувањето на културата на ангажирање млади соработници низ регионот.
Оваа генерација има поуниверзален поглед на регионот и пошироко во светот и е вклучена во дигиталната трансформација што го оформува не само начинот на работа, туку и местото каде што работи, што може да биде добра вест и за маркетинг индустријата која истовремено се справува со развојот на „креативниот хаос“ во кој се наоѓа.
*Ставовите изразени во овој текст му припаѓат на авторот и не ја одразуваат нужно уредувачката политика на ТРТ Балкан.
