Дојдете на море, нема ајкули, вака Хари Мата Хари ги повикуваа туристите да го посетат Јадранот. Но, дали сте знаеле дека во во јадранските води има околу 60 видови ајкули и ражи.
Иако бројката се чини дека е голема, единствено белата ајкула може да биде опасна за човекот, но блиски контакти со пливачи или туристи засега немало. Сепак, дури 70% од овие видови се загрозени, што ги прави едни од најранливите на Медитеранот.
За прв е изработена класификација по категорија на загрозеност на јадранските ајкули и ражи, кои ако се земе само Хрватска уживаат одредена законска заштита, но штом ги напуштат територијалните води тие правила повеќе не важат.
Делото е објавено во едно од најпрестижните светски научни списанија за морска биологија „Риби“ (Fishes), од експертите за ајкули и ражи Ален Солдо од Катедрата за морски студии на Универзитетот во Сплит и Ловренц Липеј од Словенечкиот национален биолошки институт.
Ова дело за првпат по речиси две децении и книгата „Ајкулите на Јадранското море“, објавена од истите автори во 2004 година, дава преглед на сите ајкули и ражи пронајдени на Јадранот.
Списокот покажа дека на Јадранот има вкупно 60 видови, без разлика дали живеат трајно или повремено мигрираат, што е 68 отсто од сите рскавични риби регистрирани во Медитеранот.
Од нив 33 се видови ајкули, 26 се видови риби слични на ражи и еден вид морски стаорец.
Трудот ја анализира и зачестеноста на појавата на овие видови и откри дека 33 видови се многу ретки на Јадранот, осум се јавуваат повремено, а 15 видови се сметаат за вообичаени.
Критичен момент за Јадранот
За првпат за секој вид е утврдена категоријата на загрозеност согласно критериумите на Светската унија за зачувување на природата, а резултатите покажаа дека состојбата е многу лоша и тоа на глобално ниво, изјави Хини Ален Солдо.
Медитеранот генерално е една од најзагрозените области за сите видови на рскавични риби, бидејќи повеќе од 53 отсто од нив спаѓаат во една од загрозените категории.
Состојбата на Јадранот е уште полоша бидејќи 70 отсто од јадранските видови се загрозени, при што 21 вид спаѓаат во категоријата критично загрозени, осум од нив загрозени, а 10 видови во категоријата ранливи.
За жал, три вида се исто така означени како регионално исчезнати.
Солдо објаснува дека главните причини за загрозеноста на ајкулите, кои се на врвот на синџирот на исхрана, се прекумерниот риболов, загадувањето на животната средина и климатските промени.
Иако луѓето често ги доживуваат ајкулите како многу опасни суштества, стравот, барем кога се работи за Јадранот, не е рационален бидејќи од 33 видови, само три се потенцијално опасни - големата бела ајкула, и нејзините блиски роднини ајкулата со долг нос и атлантската ајкула.
Солдо вели дека за големото бела ајкула се документирани само ретки инциденти со луѓето, додека за преостанатите два потенцијално опасни видови кои живеат покрај Медитеранот и повремено влегуваат во Јадранот, никогаш не е забележан ниту еден инцидент.
Меѓу 'рскавичните риби кои се безопасни за луѓето се и модруљот или, единствениот вид поголема сина ајкула што е честа појава во Јадранското море.
Нееднаква законска заштита
Хрватска ја има една од најстрогите регулативи па така дури 23 видови на ајкули и ражи се строго заштитени, што не важи и за останатите земји кои излегуваат на Јадранското море.
Штом овие водни суштества ги надминат хрватските територијални води го немаат истиот вид на законска заштита и затоа нивната егзистенција е се повеќе загрозена.
Затоа, авторите, кои се и членови на најважната светска организација на експерти за ајкули и ражи (ИУЦН) предупредуваат на итната потреба од изедначување на прописите и важноста од откривање на нивните мрестилишта, каде што би се примениле дополнителни мерки за нивна заштита и конзервација.
Солдо неодамна објави сличен труд во списанието „Риби“, во коавторство со грчки колеги, кој се занимава со 'рскавичните риби од грчките мориња, кој е создаден како резултат на проектот и објавената книга за ајкулите и ражите на Јонското и Егејското море.
