Напредокот во преговорите за нормализација на односите меѓу Србија и Косово не беше можен бидејќи двете страни поставија предуслови кои беа неприфатливи за другата страна, изјави високиот претставник на ЕУ за надворешна и безбедносна политика, Жозеп Борел.
Високиот претставник на ЕУ рече дека формирањето Заедници со српско мнозинство е голема пречка за нормализирање на односите.
„За да им помогнеме на двете страни да постигнат договор, ние сите заедно им предложивме европски, сериозен и избалансиран предлог за формирање на Заедница на општини со српско мнозинство и инсистиравме да ја искористат оваа можност, што ќе биде големо подобрување во процесот на нормализација и да се избегнат инциденти, рече Борел.
Тој додаде дека ЕУ ќе продолжи да инсистира на продолжување на дијалогот за нормализација, што е единствениот начин двете страни да напредуваат на европскиот пат.
Српскиот претседател Александар Вучиќ и косовскиот премиер Албин Курти во четвртокот беа поканети во Брисел каде на маргините на самитот на ЕУ имаа одвоени разговори со лидерите на Германија, Франција и Италија, како и со претседателот на Европскиот совет Шарл Мишел, високиот претставник за надворешна и безбедносна политика Жозеп Борел и специјалниот пратеник за Западен Балкан, Мирослав Лајчак.
Косовскиот премиер Албин Курти во Брисел изрази подготвеност да го потпише договорот за патот кон нормализација и неговиот анекс за имплементација, а српскиот претседател Александар Вучиќ, како што соопшти косовската влада во соопштението за медиумите, одби да го стори тоа.
„Република Косово го прифати основниот договор предложен од Европската унија на 27 февруари 2023 година и анексот за негова имплементација од 18 март 2023 година во Охрид“, објави Курти во соопштение за медиумите, кој по серијата разговори не даде изјави.
ЕУ тогаш, на 27 февруари и 18 март објави дека двете страни се согласиле со овие договори, но тие не биле потпишани.
Вучиќ во четвртокот, по серијата состаноци, на новинарите им рече дека не е точно дека одбил да потпише денеска бидејќи немало дискусија за тоа.
„Тоа се трикови на приштинските власти, кои на своите медиуми им даваат до знаење дека Вучиќ одбил, а поентата е дека не се работи за потпишување, туку за спроведување на она што некогаш било потпишано и договорено во меѓувреме“, рече Вучиќ.
Тој додаде дека на тие средби не се зборувало за никакво потпишување, туку за имплементација на претходно потпишаното, меѓу другото договори за формирање Заедници на општини со српско мнозинство од 2013 година, што се уште не е спроведено.
„Србија во согласност со нејзината политика јасно кажа дека сака да се спроведат сите договори, од оној за формирање на Заедница на општини со српско мнозинство од 2013 година до оние кои подоцна беа постигнати во Брисел и Охрид“, рече Вучиќ.
Вучиќ додаде дека секогаш нагласувал дека Србија не може да прифати членство на Косово во ОН или независност на Косово, но дека е подготвена да спроведе се што е договорено.
Тој рече дека последниот европски предлог за статутот на Заедницата на општините со српско мнозинство претставува добра основа за продолжување на работата во иднина.
Во соопштението на косовската влада, пак, се вели дека Вучиќ „одбил да го потпише договорот со Косово и побарал да се прифати придружното писмо со кое практично би се поништиле трите принципи на основниот договор, анексот за спроведување и предлогот на петте делегати од 21 октомври“ (предлогот за статутот на заедницата на општините).
Во текстот на договорот, кој според ЕУ е договорен на 27 февруари, се вели дека двете страни ќе развиваат „нормални, добрососедски односи засновани на еднакви права“, дека „взаемно ќе ги признаваат документите и националните симболи, вклучувајќи пасоши, дипломи, таблички од регистарски картички и царински печати“.
Двете страни ќе се водат од целите и принципите утврдени во Повелбата на Обединетите нации, особено оние за суверена еднаквост на сите држави, почитување на нивната независност, автономија и територијален интегритет, правото на самоопределување, заштита на човековите права и недискриминација.
Во текстот се наведува и дека страните тргнуваат од претпоставката дека ниту една од двете не може да ја претставува другата во меѓународната сфера или да дејствува во нејзино име, а Србија нема да се спротивстави на членството на Косово во ниту една меѓународна организација.
Таа одредба е во спротивност со изјавата на Вучиќ дека никогаш нема да ја признае независноста на Косово и членството во ОН.
