Високи функционери на босанскохерцеговскиот ентитет Република Српска (РС), Србија и Српската православна црква (СПЦ) присуствуваа на уште една неуставна свечена академија на 9 јануари, набргу откако високиот претставник Кристијан Шмит повтори дека одбележувањето на Денот на Република Српска е криминален чин.
Премиерот на Република Србија, Милош Вучевиќ, рече дека РС не е подарок на милоста на големите сили, туку „материјализирање на надежите, жртвите и аспирациите на генерациите Срби кои од памтивек живеат и чекорат по оваа земја“.
Потенцирајќи дека Србија нуди бројни проекти во интерес на сите народи во Босна и Херцеговина, Вучевиќ рече дека заедничка иднина може да се изгради само преку соработка.
„Нашите судбини се исти и поврзани“, рече Вучевиќ и додаде дека сѐ што се случува во Бања Лука се прелева во Белград и дека сите настани во Косовска Митровица се прелеваат и во Република Српска.
Тој додаде дека верува оти народите на Балканот имаат знаење и мудрост да им остават на своите деца мир и меѓусебно почитување.
Претседавачот на Претседателството на БиХ, Жељка Цвијановиќ, рече дека цела Република Српска денеска „го прославува својот роденден во духот на слободата, љубовта и желбата за напредок“.
„Како и секоја година, Република Српска свечено и достоинствено ги слави своите празници“, рече Цвијановиќ.
Таа рече дека судбината и здравјето на Босна и Херцеговина ќе зависи од степенот и до кога ќе траат девијациите во нејзиниот институционален живот.
„Колку побрзо Босна и Херцеговина излезе од вителот на правна несигурност, волунтаризам, интервенционизам, узурпација на јурисдикцијата од странски поединци, толку се поголеми шансите таа да го започне патот на исцелување“, рече Цвијановиќ.
Противуставна практика
Уставниот суд на Босна и Херцеговина во 2015 година по жалбата на тогашниот член на Претседателството на БиХ, Бакир Изетбеговиќ, го прогласи за неуставно одбележувањето на 9 јануари како Ден на РС. После тоа, Народното собрание на РС донесе одлука за распишување референдум на Денот на РС, а референдумот се одржа на 25 септември 2016 година, иако Уставниот суд донесе времена мерка за забрана на одржување на тој референдум.
Народното собрание на РС потоа го усвои Законот за Денот на РС на крајот на 2016 година.
На 29 март 2019 година, Уставниот суд на Босна и Херцеговина, на барање на девет делегати на Советот на народот на РС, донесе нова одлука за тој закон и го прогласи за неуставен и спротивен на Меѓународната конвенција за елиминација на сите форми на расна дискриминација и спротивен на Протоколот на Европската конвенција за заштита на човековите права и основни слободи.
И Венецијанската комисија изрази став дека изборот на 9 јануари за Денот на РС е мотивиран од чувства и настани од значење за само еден народ и дека продолжувањето на одбележувањето на овој датум може да доведе до дискриминација.
Високиот претставник на меѓународната заедница во Босна и Херцеговина, Кристијан Шмит, рече дека одбележувањето на 9 јануари како Ден на РС е јасно и директно неуспех во спроведувањето на конечните и обврзувачки одлуки на Уставниот суд на Босна и Херцеговина. како и одлуката на високиот претставник од 1 јули 2023 година.
Тој предупреди дека непочитувањето на одлуките на Уставниот суд претставува кривично дело според Кривичниот законик на Босна и Херцеговина. Шмит изјави дека на органите на прогонот, на Обвинителството на БиХ и на полицијата е да ги преземат соодветните следни чекори пропишани со закон, особено во случаите поврзани со јавните службеници и државните службеници и нивното учество во подготовката или организацијата на прославата на 9 јануари.
Мисијата на ОБСЕ во Босна и Херцеговина истакна дека официјалното покровителство и поддршката на Владата на РС за одбележувањето на таканаречениот „Ден на Република Српска“ на 9 јануари е дискриминаторска и противуставна, бидејќи директно ги нарушува уставите на Босна и Херцеговина и на РС. Тие ја повикаа владата на РС целосно да го почитува владеењето на правото.
Соединетите Американски Држави очекуваат релевантните органи за спроведување на законот и судските институции да го истражат секое прекршување на законот поврзано со прославата на Денот на РС.
