„Стариот мост во Мостар беше повеќе од градба за нас“, вели Елдин Палата, кој ја направи историската снимка од уривањето на мостот од артилериските гранати истрелани од хрватските војници во 1993 година.
Во Босна и Херцеговина се одбележува 29-годишнината од уривањето на Стариот мост во Мостар, еден од најважните османлиски споменици на Балканот.
Мостот беше срушен од хрватските сили за време на војната 1992-1995 година и повторно изграден по војната, продолжувајќи ја својата мисија да обединува луѓе од различни припадности.
Босанскиот снимател го овековечи рушењето на мостот, кој не можеше да го издржи налетот на артилериски гранати лансирани од хрватските сили и падна во водите на реката Неретва на 9 ноември 1993 година.
Потсетувајќи се на моментите со солзи, Палата рече дека еден таков убав, сончев ден бил засенет од уривањето на мостот.
„Денот на 9 ноември беше прекрасен, а времето сончево. Бев на пат кон дома да се истуширам. Моравме да се криеме од снајперите, одевме низ градините по Неретва“, вели Палата.
„Кога дента видов како изгледа мостот, едноставно морав да отидам по камерата за да го снимам. Мостот веќе беше погоден на 8 ноември и беше речиси на работ на уривање.
Можеби и капка дожд можеше да го сруши. Немаше струја и не знаев дали батеријата од камерата е доволно наполнета. Ја зедов камерата и почнав да снимам. Мојот пријател ми рече да преминам на место од каде подобро ќе го видам мостот, и тогаш почна гранатирањето. Граната го погоди долниот десен агол на мостот и тој се урна“, се сеќава Палата.
Палата раскажува дека рушењето на мостот Хрватите го прославиле со пукање, за кое вели дека никогаш не може да разбере зошто.
„Почнаа да пукаат во воздух и да ја слават ситуацијата. Кога се присетувам, тоа ми е најлошиот дел. Зошто славите такво нешто, убиство на нешто, на некого? Стариот (мост) за нас беше повеќе од мост“, истакнува Палата, додавајќи дека иако поминале 29 години од тој ден, сè уште не може да разбере зошто тоа го направиле.
„Кога имаше војна во мојата земја, не се чувствував добро во Германија“
Палата се вратил во Босна и Херцеговина во 1993 година од Германија бидејќи чувствувал носталгија.
„Не можев да се навикнам на Германија. Се чувствував тажно и изгубено. Кога имаше војна во мојата земја, не се чувствував добро во Германија.“
Тој се приклучил на Армијата на Босна и Херцеговина кога се вратил во Мостар.
„Кога дојде 9 мај, почнаа судирите со хрватската војска (Хрватскиот совет за одбрана). Тогаш започна војната. Тоа беше тешка војна, а имаше и улични борби…“, се присетува Палата на тешктие денови во војната.
Раскажува дека поголемиот дел од времето го поминувал на линијата на фронтот бидејќи неговото семејство не било во Босна и Херцеговина во тоа време.
Али Јалвач, турски државјанин кој живее во Босна и Херцеговина, рече дека се сеќава на веста и снимката од уривањето на мостот.
„Бев растажен кога слушнав за тоа, толку убаво и важно османлиско наследство беше уништено“, се присетува Јалвач.
„Го сакам тоа што во мојата земја, Туркије, живееме во неверојатна хармонија со луѓе од различни култури и етникуми. Тоа е она што го посакувам во прекрасната Босна и Херцеговина. Таа има мултикултурна демографија и навистина верувам во тоа дека со почит и љубов, луѓето овде можат лесно да го постигнат тоа“, вели Јалвач.
„Мостот во Мостар ги поврзува западната и источната страна на градот и реката Неретва и е голем симбол на единството во различностите, бидејќи муслиманите и христијаните се поврзани преку мостот“, рече Јалвач.
Мостот ги обединува не само двете страни на градот, туку и Бошњаците и Хрватите, кои живеат заедно.
Дизајниран е од османлискиот архитект Мимар Хајрудин, ученик на познатиот османлиски архитект Мимар Синан, а завршен е во градот Мостар во 1566 година.
Многу земји не молчат за уривањето на мостот. Со поддршка на Туркије, во 2004 година, мостот повторно е изграден во согласност со неговиот оригинален дизајн.
Стариот мост во Мостар беше додаден на листата на светско наследство на УНЕСКО во 2005 година заедно со стариот град Мостар.
