Во меѓународните односи постојат различни нивоа или канали на дипломатски активности. Термините „прва и втора линија“ се користат за да се категоризираат и разликуваат различните видови дипломатија. Овие дипломатски концепти ја истакнуваат важноста од користење на повеќе нивоа на дипломатски ангажман на Балканот.
Прва линија
Дипломатијата на првата линија се однесува на официјална дипломатија на ниво влада-влада или држава-држава. Таа вклучува интеракција на високо ниво меѓу владини претставници, дипломати и претставници на суверени нации. Оваа форма на дипломатија се спроведува преку официјални канали како што се амбасади, министерства за надворешни работи и меѓународни организации. Дипломатијата на првата линија се занимава со формални преговори, договори, и процеси на креирање политики.
Билатерални преговори: Дипломатијата во првата линија на Балканот често вклучува директни преговори меѓу шефови на држави, владини претставници или министри за надворешни работи на различни земји. На пример, преговорите меѓу Србија и Косово олеснети од Европската Унија се во тек за решавање на прашањата поврзани со нормализацијата на односите и дијалогот Белград-Приштина. Во преговорите првенствено се вклучени високи политички претставници од двете страни.
Трилатералниот механизам на Туркије на Балканот, познат и како Трилатерален механизам Туркије-Босна и Херцеговина-Србија, е првенствено пример за дипломатија на првата линија. Трилатералниот механизам, формиран во 2010 година, има за цел да го зајакне политичкиот дијалог и соработка меѓу Туркије, БиХ и Србија. Тој служи како платформа за високи претставници од трите земји да разговараат за билатерални и регионални прашања, да ја поттикнат економската соработка и да ја промовираат стабилноста на Балканот.
Меѓународно посредување: Оваа форма на дипломатија опфаќа вклучување на меѓународни актери во посредување во конфликтите на Балканот. На пример, Дејтонскиот договор во 1995 година, кој стави крај на босанската војна, беше олеснет од меѓународни посредници како што се САД, ЕУ и Русија. Овој е класичен пример со официјални преговори и вклучување на високи владини претставници.
Втора линија
Дипломатијата на втора линија, од друга страна, вклучува невладини, неофицијални или неформални дипломатски иницијативи. Вклучува интеракции и ангажмани помеѓу недржавните актери како што се академици, експерти, невладини организации, тинк-тенкови и граѓански организации.
Има за цел да ги надополни и поддржи напорите на првата линија преку олеснување на дијалогот и разбирањето и создава идеи и препораки. Обезбедува дополнителен слој на дипломатија што може да помогне во градењето доверба, поттикнување односи и решавање на прашања кои можеби не се соодветно покриени во официјалните дипломатски канали.
Регионални иницијативи: Дипломатијата на втората линија на Балканот често се манифестира преку регионални иницијативи насочени кон поттикнување соработка и помирување. На пример, организации како Регионалниот совет за соработка (RCC) и Регионалната канцеларија за младинска соработка (RYCO) работат на различни проекти за промовирање на дијалог, младинска размена и регионална соработка меѓу земјите од балканскиот регион.
Пример: РИКО промовира помирување и соработка меѓу младите луѓе од Западен Балкан. Организира младински размени, проекти и иницијативи кои ги здружуваат младите од различно етничко потекло за да поттикнат меѓусебно разбирање и дијалог.
Академски и експертски размени: Вклучува различни академски и експертски размени каде научници, истражувачи и експерти од различни земји во регионот се здружуваат за да разговараат и да предложат решенија за регионалните прашања. Овие размени може да се фокусираат на теми како што се помирувањето, малцинските права или економската соработка.
Граѓански дијалози: Невладините организации, тинк-тенковите и групите на граѓанското општество играат витална улога во организирањето на процесот на дијалог и иницијативите на Балканот. Овие дијалози обединуваат поединци од различни заедници и земји за да се вклучат во отворени дискусии, да изградат доверба и да ги истражат можностите за решавање на конфликти.
Турските универзитети, невладините организации, тинк-тенковите организираат вакви настани со особенa поддршка од Претседателството за Турците во странство и сродните заедници (YTB), Фондацијата Маариф и Институтот Јунус Емре.
Како резултат на тоа, важно е да се забележи дека специфичните примени на дипломатијата на прва и втора линија може да варираат во зависност од контекстот и конкретните конфликти на Балканот.
Сепак, првата линија опфаќа официјална дипломатија на владино ниво, додека втората линија опфаќа невладини, неофицијални дипломатски иницијативи. Двете патеки играат важна улога во меѓународните односи, надополнувајќи се и зајакнувајќи се меѓусебно во напорите да се поттикне дијалогот, да се решат конфликтите и да се промовира соработката.
