Стипендиите кои ги доделуваат државите од регионот се еден од основните инструменти за подобрување на студентскиот стандард. Стипендиите се доделуваат од буџетот на државата и се наменети за студентите кои се запишани во прв или втор циклус на студии на државните универзитети. ТРТ Балкан анализираше колку изнесува просечната стипендија за успешните студенти во шесте земји од Западен Балкан.
Според податоците, еден просечен балкански студент со висок просек може да оствари право на стипендија на додипломски студии во износ од 50 до 100 евра.
Расте студентскиот стандард во Северна Македонија
Растот на стипендиите во Северна Македонија ќе биде ограничен годинава поради кризната состојба, а укинувањето или промените во методологијата на пресметки на одредени стипендии и бенефиции како студентски оброк, ги натера студентите да се организираат на протести.
Досега највисоката поединечна стипендија за прв циклус на студии за домашните студенти на високообразовните институции во Северна Македонија изнесуваше околу 100 евра.
Во претходната академска 2021-2022 година Владата преку Министерството за образование и наука донесе одлука за подигнување на стипендиите за студентите и порамнување на категориите на стипендии.
Со тоа запишаните студенти на македонските државни универзитети ги имаа меѓу највисоките стипендии споредено со земјите од регионот.
Се учи ли само со стипендија?
Црногорските студенти може да се пофалат со нешто повисок студентски стандард. Тие имаат право на стипендија од државата за студии во првиот циклус од 86 евра месечно во текот на академската година која ја гарантира државното министерство за образование.
Министерството за образование на Србија преку конкурс доделува околу 110 евра месечно во текот на студирањето како стипендија, а овој износ може да биде вратен како кредит доколку не се исполнат одредени критериуми за постигнат успех на студентот.
Слаб мотив за босанските студенти
Најниска месечна стипендија се доделува во Босна и Херцеговина каде студентите аплицираат преку повиците на локалните самоуправи. Вообичаено еден студент во текот на академската година прима стипендија од 50 евра.
Во зависност од локалната самоуправа, студентската стипендија може да достигне и до 75 евра. Учениците во средните училишта со висок просек имаат можност за стипендија во вредност од 25 евра.
Бесплатно високо образование во Косово
Косовската Влада го исполни ветувањето на премиерот Албин Курти и ја укина партиципацијата што студентите ја плаќаа за запишување семестар на државниот универзитет во Приштина. Целосното бесплатно високо образование во Косово е поддржано и со стипендии од 80 евра месечно за студентите со висок просек.
Во Косово има и поединечни повици на општините кои ги стипендираат студентите запишани на високообразовните институции.
Протести и компромиси
Албанија во 2018 година се соочи со големи протести на студентите бидејќи државата ги зголеми износите за партиципација на државните студенти. Затоа со студентските движења беше договорено стипендиите за студентите да изнесуваат 82 евра месечно.
Исто така Министерството за образование на Албанија издвојува и посебен фонд за успешност, со грантови за напредни проекти вредни неколку илјади евра за проекти на студенти на додипломски, магистерски и докторски студии.
Инаку, за подобар студентски стандард потребно е и вложување во студентските домови, подобри услови за културниот и спортскиот живот на студентите, како и обезбедување на попусти во јавниот превоз, субвенционирање на дел од оброците и учебните материјали.
