Задолжителното враќање на воениот рок стана план за владите на балканските земји.
Идејата за активирање на оваа обврска доаѓа во време на најновите геополитички случувања во светот, особено по воената инвазија на Украина, додека многу земји ја оправдуваат „со цел да се зголемат одбранбените капацитети“.
Но, до овој момент, ова останува само под превезот на предлози и дебати, а не како конкретен чекор.
Неодамна оваа тема беше активирана и во македонскиот јавен дискурс, додека Хрватска најави дека од 1 јануари ќе се врати задолжителниот воен рок, кој ќе трае два месеци.
ТРТ Балкан во продолжение ви ги пренесува податоците за последните случувања во регионот на тема враќање на задолжителниот воен рок и кога оваа мерка беше укината.
Дебата за задолжителниот воен рок во Северна Македонија
Македонската претседателка Гордана Силјановска-Давкова како врховен командант на вооружените сили изјави дека треба да се отвори дебата за враќање на воениот рок на доброволна основа.
Таа рече дека треба да им се даде можност на младите бидејќи има работи што сакаат да ги прават.
„Некои од младите имаат желба еден ден да бидат дел не само од професионална армија, туку доброволно во вооружените сили, можеби треба да разговараме за тоа. Без разлика каква ќе биде одлуката по дискусијата, она што го видовме ни дава чувство на сигурност“, рече Давкова, додавајќи дека е потребно да се размислува во оваа насока, да се иницира дискусија, да се слушаат експертите за ова прашање.
Како држава, Северна Македонија донесе одлука за укинување на задолжителниот воен рок во 2006 година.
Хрватска го враќа задолжителниот воен рок
Во 2008 година, Хрватска привремено го суспендираше задолжителниот воен рок и оттогаш тој отслужува само доброволно. Меѓутоа, по руската агресија врз Украина и сè потешката воено-политичка ситуација, Хрватска почна да размислува за враќање на задолжителниот воен рок.
Хрватскиот министер за одбрана Иван Анушиќ најави дека задолжителниот воен рок ќе започне на 1 јануари следната година и ќе трае два месеци.
„Ќе трае два месеци, ќе започне на 1 јануари 2025 година и продолжуваме да правиме се што сме комуницирале со јавноста. Ги зголемивме платите на војниците, подофицерите и офицерите, нивните материјални права не само преку личните примања, туку и преку дневниците и се што им следува“, изјави за РТЛ хрватскиот министер за одбрана Иван Анушиќ.
Косово со „сеопфатна заштита“
Во Косово, воениот рок беше најавен пред неколку години кога на власт дојде премиерот Албин Курти.
Министерството за одбрана на Косово во февруари годинава најави подготовка на концепт за „сеопфатна одбрана“, во кој концепт ќе биде опфатена идејата секој граѓанин да добие улога во однос на заштитата, безбедноста и цивилните вонредни состојби, но без да прецизира дали тука е вклучен и задолжителниот воен рок.
Србија
Дури и во Србија на 4 јануари Генералштабот на вооружените сили покрена иницијатива и му предложи на претседателот Александар Вучиќ враќање на обврската за отслужување војска до четири месеци.
Како што се наведува во соопштението, тоа е направено со цел да се зголемат одбранбените способности на вооружените сили на Србија, преку обновување и подобрување на надополнувањето и обуката на активните и резервните сили.
„Предлогот на Генералштабот на вооружените сили на Србија доаѓа по деталниот преглед на општата безбедносна ситуација и современите предизвици со кои се соочува Република Србија како воено неутрална земја, што ја наметна потребата од прилагодување на моделот на регрутирање на вооружените сили. Ова би овозможило зајакнување на севкупниот потенцијал за регрутирање и обука на поголем број граѓани за одбрана на нашата земја“, се вели во соопштението објавено на веб-страницата на Министерството за одбрана на Србија.
БиХ: Анкетите покажуваат дека граѓаните се заинтересирани за воениот рок
Истражувањето на Центарот за безбедносни студии од Сараево покажа дека 90 отсто од испитаниците поддржува воведување на задолжителниот воен рок. Дури 45 отсто од анкетираните сметаат дека воениот рок е одличен за стекнување дисциплина и работни навики, а 26 отсто мислат дека младите лица треба да бидат спремни во случај на судир.
Сепак од воведувањето на задолжнителниот воен рок за сега нема ништо конкретно, соопштија од Министерството за одбрана на Босна и Херцеговина. Со Законот за одбрана, на 1 јануари 2006 година е укината обврската за служење задолжителен воен рок во Босна и Херцеговина.
Воениот рок, тема која го засега и Парламентот на Албанија
Оваа тема не ја одмина ниту Албанија. Ревизијата на законот за задолжителен воен рок се расправаше во Комисијата за безбедност на албанскиот парламент пред месеци.
Да имаме подготвена генерација, тие што ќе останат, макар и платени“, рече албанскиот пратеник Аслан Доѓани.
Правилата за враќање под оружје на резервистите беа опширно разгледани и во Комисијата за безбедност на албанскиот Парламент.
