Појавата на програмата ChatGPT којa е способнa за миг да напише есеи,семинарски трудови и дури и песни е голем исчекор во технологијата на вештачката интелигенција. Додека научниците се возбудени општеството е поделено околу влијанието на новите технологии врз човештвото.
Реакциите на лансирањето на јазичниот модел базиран на вештачка интелигенција не престануваат. Најнапредната верзија на ChatGPT беше лансирана во март годинава, неговата прва варијанта уште во декември минатата година, а општеството веќе се подели на оние кои во ова гледаат исклучителни можности и оние, како на пример Италија, кои ја забранија оваа алатка.
Човештвото секојдневно користи низа решенија чии елементи спаѓаат во вештачката интелигенција од ГПС до пребарувачот Гугл , а одговорот на прашањето зошто сите одеднаш зборуваат за вештачката интелигенција се наоѓа во фактот дека таквите расправи се јавуваат периодично и се поврзани со напредокот во развојот.
Неодамнешниот бум во интересот за темата ја го поттикна ChatGPT, а тука исто така и DALL кој текстот го претвора во фотографија. Chatbot е втемелен на јазичен модел кој може да разговара со човек, да одговара на прашања, да пишува есеи, семинарски трудови, песни и бизнис планови.
Фасцинантни исчекори
Професорот Јан Шнајдер истакнува дека иако вештачката интелигенција не е развиена до ниво кое го посакуваат научниците, исчекорот со појавата на ChatGPT не бил очекуван барем уште 20 години.
Токму тоа, според Шнајдер, е причина за оправданиот интерес на науката и јавноста.
„Со право јавноста и научната заедница се фасцинирани од овие исчекори, но од друга страна мислам дека сега подобро можат да се увидат проблемите кои вештачката интелигенција може да ги донесе во смисла на интеракцијата на технологијата со општеството. Овие чекори се поголеми од порано и мислам дека е момент да се размислува што понатаму“, вели Шнајдер.
Во научна смисла, ChatGPT е фасцинантен бидејќи покажа дека квантитетот, во однос на количината на податоци достапни на системот, води до квалитет.
„Постојат две струи во вештачката интелигенција - едната верува дека вистинскиот пат до општата интелигенција мора да биде методолошки, а другиот верува дека постоечката технологија за длабоко учење на невронските мрежи треба само да се храни со многу податоци. Излегува дека ChatGPT - колку повеќе се храни со податоци, толку подобри резултати дава“, рече Шнајдер.
Односно, излегува дека моделот што го предвидува следниот збор може индиректно да го реши централниот проблем со кој се борат научниците во вештачката интелигенција, а тоа е заклучокот, додава тој.
Од дистописки стравови до егзистенцијални прашања
Јавноста има различни реакции на појавата на четботот на OpenAl, интерактивен комуникациски систем кој имитира природен јазик.
Од една страна, поборниците на вештачката интелигенција и оптимистите во однос на нејзиното влијание врз човештвото тврдат дека тоа ќе им го олесни животот на многу луѓе.
Други предупредуваат на етичките, социјалните, политичките и егзистенцијалните прашања што ги поставува овој технолошки напредок.
Шнајдер вели дека се очекува овие стари прашања да се појават во случаи на нов напредок, а сценаријата на противниците се движат од екстремни, до некои навистина отворени прашања кои ние како човештво треба да ги решиме.
„Знаеме дека е неблагодарно да се предвидува иднината, особено кога станува збор за технологија која длабоко го менува односот меѓу човекот и општеството, но никогаш во историјата не сме имале вакво нешто, дека имаме технологија која е потенцијално способна, доколку и понатаму се развива, целосно да ги замени човековите когнитивни способности“, смета Шнајдер.
Општествен договор: Што сакаме?
Некои стравуваат од речиси дистописки сценарија од научно-фантастични филмови дека вештачката интелигенција, предводена од некои нејзини цели, ќе излезе од контрола и ќе реши да го уништи човештвото, што, како што заклучува Шнајдер, не е концептуално невозможно.
Други се прашуваат какво влијание ќе има оваа технологија врз работните места, демократијата, безбедноста и проблемот со централизацијата на економската моќ.
Размислувајќи за тоа дали негативното влијание врз општеството е неизбежно сценарио, Шнајдер истакнува дека теоретски може да се избегне „ако ние како општество се договориме што сакаме или не сакаме“, како што е постигнатиот глобален договор во врска со нуклеарната енергија .
Сепак, тој посочува дека во општествениот систем што го имаме сега е многу скептичен дека може да се постигне таков договор.
„Ова треба да вклучи глобален консензус, што не можевме да го постигнеме околу очигледно поедноставните проблеми како што е Ковид“, истакнува тој.
ЕУ: Единствен европски закон
Прашањето за регулирање на вештачката интелигенција на ниво на Европската унија засега е решено со етичките насоки на експертска група која пропишува седум барања што треба да ги имаат системите за вештачка интелигенција. Но, предлогот на европски закон - кој се планира директно да се имплементира во сите земји-членки за да се регулира оваа област, која се уште е непозната дури и за самите научници - наскоро треба да се расправа во Европскиот парламент.
Предизвиците со кои се соочуваат европските регулатори, посочува адвокатката Маријана Шаролиќ Робиќ, произлегуваат од проблемот како да се дефинира вештачката интелигенција - дали треба да се наведат сите резултати, односно производите, услугите, алатките како Chat GPT или само технологиите во кои таа е содржан.
Иако европскиот акт за вештачка интелигенција сè уште не е финализиран, Шаролиќ Робиќ прашува дали е на крајот добро да се ризикува пререгулиран пазар на ЕУ во контекст на глобалната конкуренција која, како Индија и Кина, нема регулатива.
„Како да не се убие иновацијата со премногу регулатива, а сепак како да се заштитат потрошувачите од неизбежниот предизвик што го носи вештачката интелигенција“, вели Шаролиќ-Робиќ.
Таа смета дека ЕУ засега треба да остане на „мек закон“ и да отвори дискусија во научната јавност што и како да се регулира дури подоцна.
Глобалниот пазар на вештачка интелигенција моментално вреди 136 милијарди долари (Statista.com), а се предвидува дека овој пазар брзо ќе расте.
Според податоците на здружението CroAI, во Хрватска во 2022 година имало 236 компании и стартапи.
Алатка за подобрување на човештвото
Правниот советник на Mindsmiths Бојан Стипиќ истакнува дека тие се занимаваат со примена на вештачката интелигенција преку развивање на софтвер кој овозможува развој на дигитални асистенти базирани на вештачка интелигенција. Истата компанија е добитник на глобалната награда „Top of AI Startups“ за одговорна примена на вештачка интелигенција.
Нивните решенија веќе се користат на пазарот - имплементираа дигитални асистенти во телекомуникациските компании, дизајнираа како да им помогнат на должниците со совети да излезат од долговите, како да им олеснат на пациентите да се справат со болеста.
„Ова се примери за тоа како технологијата им помага на луѓето полесно и побрзо да донесуваат одлуки. Тоа е сржта на она што го правиме“, истакнува Стипиќ.
Тој тврди дека нивниот софтвер ги почитува европските етички принципи на бизнисот во вештачката интелигенција.
„Ние користиме решенија кои се објаснети. Користиме решенија каде што знаеме како е донесена одлуката. Ако машината не знае или не може, човек се вклучува и алармира, ние тоа го вградивме во целата наша платформа“, вели Стипиќ.
Тој верува дека вештачката интелигенција е само алатка која ќе направи добро за човештвото.
„Луѓето ќе имаат повеќе време за своите интереси – семејството, пријателите, вежбањето. На пример, многу е веројатно дека нашата генерација ќе доживее да види дека во продавницата нема повеќе работници или продавачи, бидејќи секој производ ќе има чип во него и сè ќе биде автоматизирано“, вели Стипиќ.
