Египетскиот претседател Абдел Фатах ел Сиси на 4 септември допатува во Анкара во неговата прва официјална посета на Туркије откако ја презеде функцијата пред десет години.
Сиси беше поканет од турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган, кој го прими својот египетски колега на пистата на аеродромот под светлата на вниманието на меѓународните медиуми.
Двете економски и воени сили во регионот беа во спор околу повеќе прашања. Но во последниве години, тие работеа да ги испеглаат разликите. Експертите велат дека посетата на Сиси е пресвртница во тие напори.
„Постојните прашања меѓу Туркије и Египет претставуваат и можности и предизвици. Ако овие предизвици се надминат - нешто што овој состанок сугерира дека е можно - би можеле да бидеме сведоци на нов период на блиска соработка меѓу Туркије и Египет“, вели за ТРТ Ворлд Каан Девечиоглу, координатор за северноафрикански студии во турскиот тинк-тенк ОРСАМ со седиште во Анкара.
Лидерите копретседаваа со првиот состанок на Советот за стратешка соработка на високо ниво меѓу двете земји и потпишаа 17 договори во различни области.
На заедничката прес-конференција, Ердоган рече дека двете страни ја потврдиле својата волја за „унапредување на соработката во сите области“. Сиси рече дека неговата посета, која уследи по патувањето на турскиот претседател во Каиро во февруари, „го отвора патот за нова фаза во економските и трговските односи“.
Обновен фокус на трговијата
Анкара и Каиро планираат да го зголемат обемот на билатералната трговија од 10 на 15 милијарди долари во рок од неколку години.
Мурат Јигит, политиколог од Националниот универзитет за одбрана во Истанбул, вели дека откако Израел ѝ објави војна на Газа во октомври, „избувна длабока комерцијална безбедносна криза во Суецкиот канал и Црвеното Море“.
Египет беше сведок на пад на приходите, а Каиро се префрли на диверзификација на трговските партнери, што одигра улога во зближувањето со Анкара, вели тој.
Безбедноста е исто така главна движечка сила зад приближувањето на Туркије и Египет, вели Јигит.
„Регионалните тензии, особено окупацијата на Газа, миграцијата, граничната контрола, шверцот и тероризмот“, го принудија Каиро да ги поправи односите со Анкара - еден од водечките добавувачи на одбранбената индустрија „за речиси целиот африкански континент“.
И тука е во фокусот турската одбранбена индустрија.
Девечиоглу истакна дека турските одбранбени компании привлекоа значително внимание на Саемот на Египетската одбрана (ЕДЕКС) во Каиро минатиот декември и истакна дека трговијата со безбедносна опрема меѓу двете земји најверојатно ќе се интензивира во наредните години.
„Трговските договори засега се сметаат за повредни, но ова партнерство ќе има потрајни резултати на полето на одбраната и безбедноста“, заклучи Јигит.
Одбранбената соработка не беше меѓу 17-те договори потпишани за време на историскиот состанок на Сиси со претседателот Ердоган.
Заеднички став за Палестина
Туркије е меѓу земјите што ја критикуваа неодамнешната изјава на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху дека наводно се шверцува оружје од Египет во Газа. Градот Рафах ја дели границата со опколената палестинска енклава.
Во немилосрдните напади на Израел врз Газа од 7 октомври досега загинаа најмалку 40.861 лице, а беа ранети над 94.398 други.
Јигит вели дека соработката меѓу Туркије и Египет „сè уште не е доволна за да се стави крај на окупацијата на Газа, но ќе биде од витално значење да се обезбеди прекин на огнот и хуманитарната помош да стигне до регионот“.
Туркије е главниот снабдувач на хуманитарна помош за Газа, при што значителен дел од оваа помош се испраќа преку Египет.
Девечиоглу забележува дека ова го нагласува потенцијалот на двете земји да соработуваат поблиску во решавањето на регионалните хуманитарни кризи.
„Оваа соработка може да се гледа како позитивен чекор кон намалување на тензиите и да придонесе за мировниот процес во регионот“, додава Девечиоглу.
Јигит продолжува понатаму, нагласувајќи дека „планот на Израел за ширење на војната низ регионот може да се спречи само преку партнерството Туркије-Египет на регионално ниво“.
За време на нивната заедничка изјава во средата, Ердоган и Сиси повикаа на итен прекин на огнот во Газа и крај на насилството на окупираниот Западен Брег.
Двете страни дополнително го поддржаа правото на палестинскиот народ да основа независна и суверена држава, со источен Ерусалим како главен град, врз основа на границите од 1967 година.
Ветрови на промени
Девечиоглу вели дека Египет игра клучна улога во унапредувањето на регионалната стратегија на Туркије, не само во Газа, туку и преку нејзиното влијание во Источниот Медитеран, Либија, Судан и Африканскиот рог.
Египет претходно имаше проблем со претензиите на Туркије во Средоземното Море.
„Но како што се прошири регионалната нестабилност, Египет сфати дека не може да ги заштити своите интереси без поддршката на Туркије“, изјави Јигит за ТРТ Ворлд.
Туркије и Египет исто така се согласија да ја зголемат енергетската соработка, што може да влијае на тековната потрага по резерви на нафта и гас во басенот на источниот Медитеран.
Бидејќи Анкара и Каиро заемно ги поддржуваат активностите за истражување на енергија во Медитеранот, нивната соработка би можела да вклучи заеднички вложувања во истражување и екстракција на природен гас, со што ќе придонесе за порамномерна енергетска политика во Источниот Медитеран.
„Потенцијалот на Египет да стане втор производствен центар за Туркије, со оглед на неговата стратешка локација и ниските енергетски трошоци, може да ја зајакне енергетската безбедност на Туркије и да ја промовира употребата на енергетските ресурси на источниот Медитеран во согласност со заедничките интереси“, вели Девечиоглу.
Тој вели дека зајакнувањето на комбинираното влијание на Туркије и Египет во Африка, заедно со развојот на заеднички проекти, ќе ги зајакне нивните позиции на глобалната сцена.
„Со оглед на неодамнешниот акцент на Туркјје на посредувањето во решавањето на кризите и дипломатските иницијативи кои ја подобруваат меѓудржавната поврзаност во нејзината непосредна географија и се позиционира како „актер кој придонесува за регионалната стабилност“, усогласувањето на Туркије со Египет е клучно за регионалната стабилност“, вели Девечиоглу.
