Судбината на Евгениј Пригожин е испреплетена со Кремљ со децении - како доверлив владин изведувач и шеф на платеничката армија на Вагнер, која се бореше во Украина и беше обвинета за злосторствата во Сирија и Африка.
Но кога пред два месеци ги сврте своите луѓе кон Москва, многумина во Русија и пошироко почнаа да се прашуваат колку долго може да издржи откако го навлече гневот на рускиот претседател Владимир Путин.
Пригожин склучи договор со Путин и лидерот на Белорусија Александар Лукашенко за безбедно засолниште за себе и за луѓето вклучени во бунтот. Тој беше пријавен дека периодично се појавува во Русија и се појави во видео за регрутирање претходно оваа недела.
Но потоа во средата, руската агенција за цивилно воздухопловство соопшти дека тој се наоѓал во авионот што се урна северно од Москва, при што загинаа сите 10 луѓе во него.
Од осуденик за грабеж до готвач на Путин
Пригожин беше осуден за грабеж и напад во 1981 година и осуден на 12 години затвор. Кога излегол, отворил ресторан во Санкт Петербург во 1990-те. Путин во тоа време беше заменик-градоначалник на градот.
Пригожин ја искористи таа врска за да развие угостителски бизнис и доби профитабилни договори со руската влада поради кои го доби прекарот „готвачот на Путин“.
Тој подоцна го прошири бизнисот и во други области, вклучувајќи ги медиумите и озлогласената интернет „фабрика за тролови“ што доведе до негово обвинение во САД за мешање во претседателските избори во 2016 година.
Вагнер првпат беше виден во акција во источна Украина веднаш по избувнувањето на сепаратистички конфликт во април 2014 година, во неделите по нелегалната анексија на Кримскиот Полуостров од страна на Русија.
Во тоа време, Русија негираше дека испратила сопствено оружје и војници и покрај многуте докази за спротивното. Приватната војска на Вагнер ѝ даде на Москва одреден степен на негирање.
Персоналот на Вагнер, исто така, беше распореден во Сирија, каде што Русија го поддржуваше сирискиот режим во граѓанската војна.
Во Либија, тие се бореа заедно со силите на воениот лидер Калифа Хафтер. Групата дејствувала и во Централно Африканската Република и Мали.
Но дури во септември 2022 година Пригожин го призна основањето, водењето и финансирањето на Вагнер. Дотогаш, неговите платеници - вклучително и мажи кои тој ги регрутираше во руските затвори, се бореа и умираа во голем број во Украина, особено во разурнатиот град Бахмут.
Репутација за немилосрдност
Пригожин ја поттикна репутацијата на Вагнер за немилосрдност, а платениците беа обвинети од западните земји и експертите на ОН за кршење на човековите права низ Африка, вклучително и во Централно Африканската Република, Либија и Мали.
Он лајн видео од 2017 година покажа група вооружени луѓе, наводно платеници на Вагнер, како измачуваат Сириец и го тепаат до смрт со чекан пред да го осакатат и запалат неговото тело.
Во 2022 година, друго видео покажа дека поранешен платеник на Вагнер бил претепан до смрт со чекан откако тој наводно побегнал на украинската страна и бил вратен.
Улогата на Вагнер во Украина
Вагнер презеде сè повидлива улога во војната во Украина бидејќи редовните руски трупи претрпеа тешки загуби и изгубија територија во понижувачките неуспеси.
Пригожин ги обиколи руските затвори за да регрутира борци, ветувајќи помилување доколку преживеат шест месеци на должност на првата линија со Вагнер.
Во интервјуто во мај, тој тврдеше дека регрутирал 50.000 осуденици, со околу 35.000 војници на фронтот во секое време. Тој, исто така, рече дека изгубил повеќе од 20.000 луѓе - половина од нив осудени, во битката за Бахмут.
САД процениле дека Вагнер имал околу 50.000 лица кои се бореле во Украина, вклучувајќи 10.000 платеници и 40.000 осуденици.
Боцкање на мечката
Пригожин во јануари побара целосна заслуга за заземањето на рударскиот град за ископ на сол Соледар во Доњецк и го обвини руското Министерство за одбрана дека се обидува да ја украде славата на Вагнер. Тој постојано се жалеше дека руската војска не го снабдила Вагнер со доволно муниција за да го освои Бахмут и се закануваше дека ќе ги повлече неговите луѓе.
По освојувањето на Солдиар, Пригожин сè повеќе го подигнуваше својот јавен профил, со месеци фалејќи се речиси секојдневно со наводните победи на Вагнер, сардонично исмевајќи ги неговите непријатели и жалејќи се со пцости упатени кон воениот врв.
На 23 јуни тој повика на вооружен бунт против министерот за одбрана и се упати од Украина кон Москва со своите платеници. Неговите сили ја презедоа контролата врз воениот штаб во Ростов-на Дон, градот во јужна Русија, во близина на границата со Украина, и го продолжија својот „марш на правдата“ додека не запреа на само 200 километри од главниот град на Русија.
Путин го означи Пригожин како предавник додека се одвиваше бунтот. Но кривичното дело против началникот на платениците под обвинение за бунт подоцна беше отфрлено. Невообичаено, Кремљ соопшти дека Путин имал тричасовна средба со командантите на Пригожин и Вагнер групата неколку дена по бунтот.
Некои платеници на Вагнер се упатија кон Белорусија, но судбината и на Пригожин и на неговата сила остана нејасна.
Американскиот претседател Џо Бајден неодамна посочи дека Пригожин е обележан човек.
„Да бев на негово место, ќе внимавав што јадам. Ќе внимавам на моето мени“, рече Бајден минатиот месец.
Но човекот кој го направи своето прво богатство како угостител, не се плашеше во своето последно појавување во понеделникот, велејќи им на потенцијалните регрути на Вагнер дека неговата организација „ја прави Русија уште поголема на сите континенти“.
