Додека новинарите од североисточна Сирија се собираат во Дамаск и во другите области под контрола на преодната влада за да известуваат релативно слободно, нивниот регион останува под режим, кој го гледа новинарството како алатка за консолидирање на моќта наместо да ја кажува вистината.
Објавите на платформите на социјалните медиуми на арапски понекогаш се единствениот извор на извештаи за апсења и киднапирања во делови на Сирија контролирани од американскиот сојузник, ентитетот познат како Автономна администрација на Северна и Источна Сирија (ААНЕС) и неговото вооружено крило Сириските демократски сили (СДФ).
За нелокалните новинари и медиуми, циклусот на вести е едноставно премногу поразителен, можеби, додека затворањето на странските бироа во изминатите две децении и речиси неможноста хонорарците да преживеат од она што го заработуваат за напишаните стории, значи дека малкумина од нас можат да си дозволат правилно да истражуваат и документираат факти на теренот.
Сепак, останува фактот дека пристапот до североисточниот дел од земјата контролиран од СДФ, во најголем дел, е ограничен на новинарите за кои локалните власти сметаат дека се корисни; ова јасно, продолжува негативно да влијае на она што јавноста и носителите на одлуки го знаат и што мислат дека го прават, слично на ситуацијата видена во областите што ги држеше режимот на Башар ал Асад пред неговото соборување на 8 декември 2024 година.
Неодамна известив од ослободените области на Деир ал-Зор за прекршоци и кражби од страна на СДФ предводени од Курдите и поддржани од САД. Силите на милицијата ги окупираа двата големи града во регионот неколку дена откако режимот на Асад и сојузничките сили, вклучително и милициите поддржани од Иран, ја предадоа контролата додека силите поддржани од опозицијата напредуваа кон Дамаск. Не сум видела ниту едно друго известување од овој регион од страна на меѓународните медиуми од падот на режимот на Асад.
Прекршување на човековите права и медиумски молк
На 6 февруари, Сириската мрежа за човекови права издаде соопштение во кое го документира „убиството на 65 цивили, меѓу кои едно дете и две жени, од страна на снајперисти на СДФ од 29 ноември 2024 година, во градот Алепо, откако групите на Командата за воени операции успеаја да ја преземат контролата над поголемиот дел од градот Алепо“.
САД и другите со години ја промовираат идејата за ААНЕС како бедем на слободата и демократските идеали. Неточната и често намерно погрешна употреба на „Курдите“ како застапник на СДФ и за терористичката група ПКК- тесно поврзана со СДФ и која многумина ја сметаат за нејзин составен дел-ги натера дури и западните дипломати да го превидат фактот дека многу „Курди“ не се чувствуваат претставени од она што многумина од нив го сметаат за смртоносна мафија.
ПКК е официјално означена како терористичка организација од САД, ЕУ и Туркије. Нејзината честа употреба на автомобили бомби кои убиваат цивили останува недоволно известувана во западните медиуми, како и нејзината историја на трговија со дрога и врски со режимот на Асад и Иран.
„Дуран Калкан е врвен водач на терористичката група ПКК“, забележаа САД во 2021 година, нудејќи награда до три милиони долари за „информации што помагаат Калкан да се изведе пред лицето на правдата“. Тој беше прогласен за „Специјално назначен трговец со наркотици (СДНК)“ според Законот за означување на нарко босови во странство (Закон за кингпин) на 20 април 2011 година.
Потиснување на несогласувањето и манипулирање со наративи
Курдистан 24 и Рудав, водечките ирачки курдски медиуми, остануваат забранети во областите под контрола на СДФ, но во никој случај не се единствените кои биле спречени да известуваат од регионот. И во 2019 и во 2020 година, повеќепати известував од областите под контрола на СДФ со мнозинство арапско население и покрај заканите.
На пример, во декември 2020 година, бев во Деир ал-Зор за време на локалниот протест против СДФ, по што беа уапсени неколку локални мажи. Тие беа ослободени неколку дена подоцна, кога интервенираа племенски лидери и други лица.
Иако не можев да најдам известување за апсењата никаде освен во мојата сопствена статија, самите протести беа „покриени“ од агенцијата Северен прес (НПА) поврзана со СДФ, која тврдеше дека протестантите барале од ААНЕС да ги „игнорира племенските лидери“ бидејќи тие „не зборувале ни збор вистина“ и дека „ќелиите поврзани со сириската влада се обидуваат да ја дестабилизираат безбедноста во регионот“.
Овој наратив беше во спротивност со она што го забележав на теренот.
Оттогаш, не можам да се вратам во таа област и не знам за други независни новинари кои известувале од племенските области во Деир ал Зор богати со нафта и со мнозинско арапско население , без да бидат придружувани од членови на СДФ.
Претходно ми се закануваа бидејќи патував таму без да бидам придружувана од силите на СДФ.
Еден ирачки курдски пратеник во парламентот што го интервјуирав во 2022 година ја спореди ААНЕС со Северна Кореја во однос на нејзините ограничувања за целото население, нарекувајќи ја „диктатура“. Оттогаш тој рече дека повеќе не може да зборува јавно по ова прашање поради заканите од ПКК.
Перцепцијата дека областите под контрола на СДФ се диктаторски и слични на режимот на Асад се повтори од страна на многу Сиријци што неодамна ги интервјуирав на терен, вклучително и Арапи, Друзи и Курди.
Одеци на авторитаризмот
„Сите режими се исти“, ми коментираше неодамна во Дамаск еден Друз, хуманитарен работник, нагласувајќи дека ААНЕС-СДФ „не е исклучок“.
Бенте Шелер, шеф на одделот за Блискиот Исток и Северна Африка во Фондацијата Хајнрих Бол во Берлин, ми напиша во размената на шифрирани пораки на 9 февруари дека е важно во тековниот период да се бара одговорност за злосторства и отворање „затвори и досиеја“ во Сирија, вклучително и во областите под контрола на СДФ.
„Нашиот партнер Мешал Темо, на пример, вистински курдски демократ убиен на 7 октомври 2011 година“, рече таа, „е случај кој таа лично го чувствува силно: „наводно Башар го наредил убиството, но улогата на ПЈД останува нејасна“.
Кога започна опозицијата против режимот на Асад, истакна таа, Партијата на Демократската унија (ПЈД)- поврзана со ПКК- „имаше предност и очигледно е дека имаа договор со режимот“.
Шелер, коај е автор на книга за надворешната политика од времето на Асад и служела во германската амбасада во Дамаск од 2002 до 2004 година, објасни дека режимот ги повлекол своите трупи од североисток за „во замена ПЈД да не се крене против него“. Ова повлекување, рече таа, и овозможи на ПЈД да формира де факто влада во „сенка“ и да ја унапреди својата политичка агенда.
„За режимот, придобивките беа тоа што можеше да биде сигурен за тој дел од Сирија. Дека нема да имаат потреба да ја користат војската таму и дека им е очајна потреба од војници во други области за да ја уништат револуцијата. Значи, овој договор беше корисен“, истакна таа, „за режимот и за жал не беше корисен за сириските бунтовници бидејќи тоа му овозможи на режимот да ја концентрира својата целосна моќ, се разбира, на бунтовниците“.
Хафез ал Асад, како и секој диктатор, се плашеше од неконтролирана домашна динамика. Шелер истакна дека, додека се спротивставувал на вооружените групи кои дејствуваат против режимот во Сирија, постариот Асад ги поддржувал групите кои ги ослабуваа соседните држави, вклучително и ПКК, да вршат притисок врз Туркије.
„Во однос на Туркије, неговото средство за притисок врз нив беше да има односи со ПКК“, рече таа.
ПКК и нејзините филијали признаа дека ѝ давале лажни информации на јавноста од „безбедносни причини“ и го одложувале известувањето за смртта на нивните членови понекогаш и на неколку години, како и да даваат прилично неверојатна бројка на загинати „непријатели“.
Во 2022 година, на пример, Њу Араб (The New Arab) цитираше портпарол поврзан со ПКК кој тврдеше дека тие „убиле 450 турски војници“ за еден месец.
По нападот со беспилотни летала во април 2023 година во близина на аеродромот Сулејманија во Курдистанскиот регион во Ирак, СДФ првично негираше дека нивниот командант Мазлум Абди бил во земјата или каде било во близина на местото на нападот; новинарите поврзани со СДФ несомнено ги повторуваа вестите додека троловите на СДФ-ПКК на социјалните медиуми- многумина на различни континенти- се вклучија во јуришот на навреди на социјалните мрежи кон оние што го кажуваа спротивното, како што стана нормално во такви ситуации.
Подоцна, СДФ призна дека Абди бил таму и дека- всушност - најверојатно бил цел на нападот.
Вистината е ирелевантна за авторитарните режими: важно е само влијанието на „вестите“ врз перцепцијата на јавноста.
Извештаите што се појавија од областите во Сирија кои претходно беа контролирани од режимот конечно беа отворени за новинари служат како остар потсетник за тоа колку е важно да се нема доверба во која било влада што го попречува независното новинарство, вклучително и онаа во североисточна Сирија.
Шели Китлсон
Шели Китлсон е наградувана новинарка која известува од Блискиот Исток и Авганистан повеќе од една деценија. Нејзината работа се појави во голем број публикации.
