Вештачката интелигенција со огромна брзина влегува во секојдневниот живот на граѓаните, а во меѓувреме законите кои го регулираат ова поле недостигаат. Токму затоа надлежните комисии на Европскиот парламент го усвоија ставот во преговорите за Законот за вештачка интелигенција, врз основа на кој парламентот ќе бара попрецизни правила за развој и примена на оваа технологија во однос на предлогот што го презентираше Комисијата.
Законот за вештачка интелигенција е клучна законодавна иницијатива на ЕУ која има за цел адекватно да го подготви општеството и заедничкиот пазар за променетите околности предизвикани од вештачката интелигенција. Правилата се воведуваат врз основа на потенцијалот на вештачката интелигенција да предизвика негативни последици, односно колку е поголем ризикот од негативни последици, толку построги се регулаторните барања.
Заедничкиот Комитет за граѓански слободи, правда и внатрешни работи и Комитетот за внатрешен пазар и заштита на потрошувачите на Европскиот парламент усвоија извештај со измени на Законот за вештачка интелигенција, по сложени преговори меѓу парламентарните групи. Главните известувачи за извештајот се Романецот Драгош Тудораче и Италијанецот Брандо Бенифеи.
Усвоениот текст содржи амандмани на предлогот на Европската комисија со кои, меѓу другото, се воведуваат попрецизно усогласени дефиниции, со фокус на машинското и длабокото учење.
“Се подобрува рамката за малите и средни претпријатија, како и системот за проценка на ризик”, соопштија од кабинетот на евро-претставникот на ХДЗ, Карл Реслер.
Однапред одредените категории нема автоматски да се сметаат за високоризични, туку оние системи кои носат значителни ризици по здравјето, безбедноста или основните права. Планирано е да се формира надзорно тело кое ќе има советодавна улога, додека националните власти и Европската комисија ќе имаат извршни овластувања. Барањата за транспарентност се предвидени за системи за вештачка интелигенција за општа намена, како што е ChatGPT.
Како потпретседател на специјалниот Комитет за вештачка интелигенција, по предлогот на Законот во април 2021 година, пратеникот Реслер учествуваше во креирањето на ставот на Парламентот, правејќи голем број амандмани кои имаат за цел попрецизно да ги дефинираат обврските на сите вклучени актери во развојот, маркетингот и употребата на системи за вештачка интелигенција.
„Ова е значаен чекор кон единствена европска рамка за вештачка интелигенција - централна технологија на новата индустриска револуција. Клучната идеја е да се обидеме да ги минимизираме ризиците што ги носи секоја технологија, но и да се искористи трансформацискиот потенцијал. Пред се, да го зголемиме квалитетот на животот, за европските иновации и конкурентност и како мотор да ги достигнеме најразвиените земји во светот“, рече Реслер.
Сопартиецот на Реслер, Томислав Сокол, кој учествуваше во гласањето во Комитетот за внатрешен пазар и заштита на потрошувачите, посочува дека европратениците се против можноста оваа технологија да се користи за собирање лични податоци со цел да се проценат граѓаните. За ова прашање, парламентот на ист став со Советот на ЕУ и со Комисијата.
„За граѓаните е исклучително важно што со законодавниот извештај го забранивме концептот на социјална евалуација, кој може да се користи за собирање широк опсег на податоци за граѓаните и нивното однесување со помош на алгоритми. На пример, ако употребата на вештачка интелигенција за целта на социјалната евалуација не беше забранета, би можело да се поврзе кредитната способност на граѓаните со тоа дали граѓаните купуваат цигари или возат без билет за трамвај. Со други зборови, доколку нивното однесување се смета за прифатливо, тоа ќе има позитивен ефект врз нивните кредитоспособност, а ако се сметаше за неприфатливо, ќе им се намали кредитната способност. Тоа се обиди за контрола на однесувањето на граѓаните кои се познати во недемократските држави“, посочува Сокол.
Усвојувањето на извештајот на пленарна седница се очекува во јуни, по што ќе започнат разговорите со Советот и Комисијата. Се очекува Европската унија да го добие новиот закон на почетокот на следната година.
