Двајца од најголемите глобални трговски партнери удираат на тапаните на војна заради еколошки прифатливите автомобили.
Обвинувајќи ја Кина дека го преплави европскиот пазар со електрични возила (ЕВ) произведени со тешки државни субвенции, Европската унија е подготвена да воведе повисоки царини за кинескиот извоз на автомобили.
Втората по големина светска економија, која секогаш најсериозно ги сфаќа трговските ограничувања, ја предупреди ЕУ на одмазднички мерки, како што се повисоки давачки за европскиот извоз на млечни производи.
Аналитичарите очекуваат дека судирот ќе доведе до неактивен производствен капацитет и зголемување на потрошувачките цени, дестабилизирање на глобалната трговија и катастрофални последици за сите.
„Постои силен потенцијал ова да се претвори во целосна трговска војна“, вели Стивен Олсон, аналитичар со седиште во Хонг Конг и постар соработник на Пацифичкиот форум и нерезидентен соработник во Институтот Јеутер.
„Зелените технологии и автомобилскиот сектор се апсолутно критични за ЕУ. Тие нема да останат без работа ако почувствуваат дека овие индустрии се оштетени од нефер трговски практики. Кина ќе одговори исто. Веројатниот краен резултат ќе биде штетни тарифни или нетарифни бариери поставени на двете земји. Нема да има победници, на двете страни ќе им биде полошо“, изјави тој за ТРТ Ворлд.
Кина го презеде водството и во производството и во продажбата на електрични возила. Глобалниот ЕВ Аутлок на Меѓународната агенција за енергија (ИЕА) покажува дека минатата година во Кина биле продадени повеќе од осум милиони електрични возила, што е околу 60 отсто од глобалниот пазар.
Европската комисија, извршната рака на ЕУ, се очекува привремено да ја зголеми стапката на увозна давачка за кинеските ЕВ од 10 отсто на околу 20-25 отсто.
Зголемувањето ќе следи по истрагата на ЕУ за наводите дека Кина дава „неправедни државни субвенции“ за своите производители на ЕВ. Како резултат на тие субвенции, кинеските производители на ЕВ наводно уживаат 30 отсто предност во однос на нивните конкуренти.
„Нивната цена се одржува вештачки ниска со огромни државни субвенции. Ова го нарушува нашиот пазар“, рече претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен во своето обраќање во септември.
„Глобалните пазари сега се преплавени со поевтини кинески електрични автомобили“, рече таа.
Во извештајот на Би-Би-Си се наведува дека почетната цена на БИД Сигал (BYD Seagull), малото кинеско електрично возило, е приближно 9.600 долари во Кина. Неговата цена во најдобар случај се удвојува поради безбедносните прописи откако ќе се извезе во ЕУ. Сепак, европскиот корисник може да го купи ЕВ по „многу евтина“ цена во споредба со постојаната цена за електричните возила произведени во ЕУ.
ИЕА проценува дека шест од секои 10 ЕВ продадени во Кина во 2023 година биле поевтини од нивниот просечен еквивалент на мотори со согорување. Сепак, електричните возила остануваат 10-50 проценти поскапи од нивните еквиваленти на мотори со согорување во Европа и САД, во зависност од земјата и сегментот на автомобили.
„Нема сомнеж дека Кина силно го субвенционира својот сектор за ЕВ. Прашањето ќе биде степенот до кој ЕУ може да покаже дека овие субвенции се неправедни и резултираат со комерцијално штетен пораст на пониските цени на извозот на ЕВ во ЕУ“, вели Олсон.
Што сака ЕУ?
За разлика од САД, кои водат сеопфатна војна против кинеските ЕВ во форма на неодамна наметнати тарифи од 25-100 проценти, ЕУ најверојатно ќе усвои „пропорционален“ одговор на инвазијата на автомобили прифатливи за животната средина од светсиот производствен центар.
Според Матијас Шмит од Шмит Аутомотив Рисрч (Schmidt Automotive Research), 25 проценти или помалку тарифи на ЕУ за кинеските електрични возила би било еднакво на „израмнување на полето за игра“. Таквата тарифа би ја изедначила трошковната предност од 30 отсто што ја уживаат кинеските производители во однос на нивните европски колеги.
Сепак, вистинскиот проблем е што се чини дека политиката игра поголема улога во веројатното наметнување повисоки царини отколку само економскиот интерес на европските производители на автомобили.
На пример, БМВ со седиште во Европа произведува електрични возила во кинеска фабрика, а потоа ги увезува и продава на пазарите во ЕУ. Воведувањето на повисоки тарифи за електричните возила произведени во Кина ќе ги стави европските производители на автомобили како БМВ во посебна неповолна положба на нивниот домашен терен.
Слично на тоа, електричните возила на американскиот производител на автомобили Тесла исто така ќе станат поскапи во ЕУ, бидејќи компанијата води фабрика во Кина, која сочинува повеќе од половина од нејзините глобални испораки и најголемиот дел од нејзиниот профит.
Покрај тоа, многу производители на автомобили со седиште во ЕУ ги продаваат своите модели од врвната класа во Кина. Кина најверојатно ќе се спротивстави и ќе воведе повисоки давачки за увозот на автомобили од ЕУ со висока вредност, што ќе им наштети на европските производители на автомобили.
Со оглед на тоа што екстремно десничарските политички групи добија поддршка на неодамна завршените избори за Европскиот парламент, аналитичарите очекуваат бранот на протекционизам да добие дополнителна динамика во ЕУ.
Овие групи генерално се спротивставуваат на Зелениот Договор, збир на иницијативи за политика одобрени во 2020 година од Европската комисија со сеопфатна цел да ја направи ЕУ климатско неутрална до 2050 година со преземање мерки како усвојување на ЕВ.
„Прашината сè уште се таложи, па затоа е тешко да се измери со прецизност. Но мислам дека е безбедно да се каже дека резултатите од изборите во ЕУ нема да создадат попустлив став за трговските прашања со Кина и поверојатно е обратно“, вели Олсон.
Кина се закани дека ќе ги преземе „сите неопходни мерки“ за да ги заштити интересите на кинеските бизниси.
Една студија проценува дека наметнувањето дополнителни царини за ЕВ од страна на ЕУ може да ја чини Кина до 4 милијарди долари во трговијата. Пекинг е најголемиот надворешен извозник на стоки во ЕУ од 2005 година кога ги престигна САД. Пекинг е исто така трета најголема дестинација за извозот на ЕУ.
„Двете страни треба да покажат воздржаност. Кина, особено, треба да признае дека би било неодржливо за ЕУ да прифати пораст на дампиншки ЕВ од Кина“, вели Олсон.
