Додека Израел немилосрдно ја напаѓа Газа со високи експлозиви, додека продолжува да наметнува брутална окупација на Западниот Брег и донесува закони за поделби во Израел, луѓето ширум светот се прашуваат - зошто историјата на регионот е толку многу натопена во крв? Можеби ова е поради општиот недостаток на историско знаење или поради долготрајната кампања на западните медиуми, во која аспектите на историјата се намерно елиминирани.
Ретроспективно, неволјите на Палестина започнаа кога во 1918 година, Отоманската империја беше принудена да ја отстапи територијата на Друштвото на народите, и ја предаде на Британците да ја управуваат како мандат.
Како што подоцна беше откриено, Британците и Французите имаа други идеи, откако веќе тајно го потпишаа Договорот Сајкс-Пико во 1916 година и јавно ја објавија Декларацијата на Балфур во 1917 година.
Она што се случи потоа е познато. Помалку познато е она што постоело претходно.
Со други зборови, 401-годишното владеење на Отоманската империја е континуиран период обележан со мир, хармоничен соживот и процут на локалната култура.
За Османлиите, важноста на Палестина произлегла од нејзиниот историски главен град Кудс (Ерусалим), кој се смета за трет најсвет град на исламот по Мека и Медина. За Османлиската династија, која веќе го држеше Исламскиот калифат, управителството на овие земји се сметаше за света должност.
Сепак, имајќи ја предвид положбата на Кудс (Ерусалим) како свето место и за двете други аврамски религии, никогаш не се обиделе да ја нарушат хармонијата што постоела меѓу верниците од различни религии кои живееле во Светите земји.
Раџа Шехадех, палестински адвокат, писател и ко-основач на наградуваната палестинска организација за човекови права Ал-Хак, со седиште во Рамалах, го повтори ова за ТРТ Ворлд.
Тој решил да ги следи стапките на неговиот отомански вујко и да истражува низ историскиот пејзаж на Османлиска Палестина, со надеж дека можеби болката ќе ја балсамира со сеќавање. Преку неговото книжевно дело „Разник во времето“, објавено во 1997 година, тој го доловува некогашниот посакуван отомански идентитет, нудејќи им на читателите длабок увид во животот во таа ера.
„Османлиска Палестина има големо значење за разбирањето на палестинската историја и идентитет. Тоа беше време кога трите монотеистички религии коегзистираа без конфликт“, вели тој.
Пристигнување на Османлиите во Палестина
Кога отоманскиот владетел Селим I, познат како Селим Решителниот, ги освоил регионите што сега ги сочинуваат денешна Сирија и Палестина во 16 век, Левантот веќе претрпел повеќекратни превирања.
Пред нивниот пораз од легендарниот Ајубид султан Салахудин ал Ајуби во 1187 година, крстоносците од Европа постојано ја напаѓале Палестина и масакрирале значителен дел од муслиманското население.
По битката кај Марџ Дабик, за време на која султанот Селим го освоил Кудс и околните палестински територии од Мамлуците, во овој историски регион се одвивал процес на реконструкција. Палестина, поделена на повеќе административни провинции, доживеала извонреден период на стабилност долг 401 година, овозможен со единството и хармонијата на нејзиното различно општество.
Патување со „Османлискиот вујко“
Наџиб Насар, пра-вујкото на Раџа Шехадех, бил христијанин Палестинец кој живеел во Палестина кон крајот на 19 и почетокот на 20 век, непосредно пред да започне британскиот мандат. Тој ги отфрлил сите други идентитети и инсистирал да се дефинира себеси како „отомански“.
Повеќе од еден век подоцна, патувањето на Наџиб ни овозможува да избегаме од окупацијата преку нашата имагинација „во подобро, помирно време на отворени граници, кое стана толку оддалечено од сегашната ограничена реалност“, вели Шехаде.
Вујко Наџиб упорно го застапувал отоманското присуство во својата татковина, дури и во текот на тие неколку години што ги поминал избегнувајќи ги отоманските војници поради неговото гласно противење на вмешаноста на Империјата во Првата светска војна. И покрај тоа, тој никогаш не се поколебал во својата посветеност на неговата „османличност“.
Што ја мотивирало силната приврзаност на Наџиб кон османлискиот идентитет? Разбирањето на ова може да фрли поглед на тоа зошто различните заедници во Османлиска Палестина споделувале слични чувства.
Татковска држава
Зачувањето хармонијата на мултирелигиското население во Палестина произлезе од решителноста на Османлиската империја да не продолжи со колонизацијата во регионот.
„На Османлиите можеби им требаа реформи, се разбира, но на крајот, тоа беше мултиетнички режим кој никогаш не се обиде да го колонизира регионот“, вели Шехадех во Раздорот во времето, изразувајќи го својот вујко.
Соживотот произлезе од отоманскиот административен механизам познат како „милет систем“, соодветно опишан како „талисман“ на општествената хармонија од Мим Кемал Оке, историчар и професор по меѓународни односи на Универзитетот Тиџарет во Истанбул.
Терминот „милет“, вообичаено дефиниран како „верска заедница“, бил употребен од Османлиите за да ги претставува немуслиманските верски заедници.
Централната власт не ги категоризираше малцинските групи врз основа на нивното етничко потекло. Напротив, тие беа организирани според нивната религиозна припадност. Преку структурирана серија преговори со водачите на овие верски заедници, системот на милет се појави како успешен пример за нетериторијална автономија.
Империјата управуваше со различни верски малцински групи под едно единствено правило и имаше помирувачка улога меѓу нив, како што изјави професорот Оке за ТРТ Ворлд. Ова беше инхерентен резултат на пристапот на патерналистичкото управување на државата, надгледувањето и координирањето на интеракциите меѓу различните групи.
Централната власт признава различни религиозни групи, како што се грчката православна, ерменска, католичка и протестантска деноминација меѓу христијаните, давајќи им автономија да назначуваат свои водачи, да управуваат со нивните внатрешни работи, да го зачуваат нивниот јазик, да одржуваат независни судови и да практикуваат верски убедувања. Членовите на овие заедници често заземаа истакнати улоги во владата и се насочуваа кон различни економски и професионални потфати.
Како што забележува и историчарот Бешара Б. До моментот кога зајде сонцето во отоманската ера, Декларацијата на Балфур од 1917 година им нуди на Евреите ексклузивни политички права да основаат „национален дом“. Спротивно на тоа, на не-Евреите, кои сочинуваа 90% од населението тогаш, им беа гарантирани само граѓански и верски права.
Мозаикот
Историското влијание на самоуправувањето на малцинските заедници во Османлиска Палестина може потенцијално да го промени начинот на кој ја толкуваме историјата на регионот, нагласувајќи ја различноста наместо униформност.
Вековното отоманско владеење им обезбеди на палестинските земји „посебен културен вкус, митологија и историска меморија за секое село, град како и за групи села и цели региони“, вели проф Думани.
Исто како и Наџиб Насар, мозаикот од поданици на Империјата цврсто се држеше за нивното културно наследство, што се чини дека им олесни да ја задржат својата лојалност кон државата.
Она што Раџа, авторот на повеќе од десетина книги за палестинското наследство, го откри за време на неговото истражување за меморијата на Наџиб, е дека христијанскиот идентитет бил силен и меѓу современиците на неговиот вујко. „Тие не најдоа противречност помеѓу тоа да бидат Христијани и Отомани и сметаа дека нивните права и слободи да ја практикуваат својата религија се заштитени. Тие исто така чувствуваа дека можат да учествуваат како христијани во политичкиот живот без ограничувања“, вели тој.
Аврамовото единство
Муслиманското население во Палестина, од друга страна, првенствено ја должеше својата лојалност на централната власт во Истанбул, со оглед на тоа што османлискиот султан ја имаше улогата на калиф, поглавар на муслиманската заедница во светот. Тие се перципираа себеси како граѓани наместо обични поданици на Империјата, и овој сеопфатен османлиски идентитет имаше предност пред потесните етнички припадности, според проф Оке.
Слично на различните карактеристики во регионот, и ова беше предодредено да се развива, под влијание на подемот на национализмот во 19 век во другите делови на светот. По него следеше појавата на арапскиот национализам низ османлиските територии во 20 век.
Денес, отоманската практика на давање единствени закони применливи за секоја религиозна група сè уште ја следат повеќето земји на Блискиот Исток, објаснува авторот од Рамала.
„Сепак видот и обемот на соживот што преовладуваше во османлиската ера повеќе не е возможен, главно поради политизацијата на религијата, што не беше случај тогаш“, додава тој.
Трајниот хармоничен дух сè уште одекнува до ден-денес преку натписот на портата Јафа на стариот град на Кудс (Ерусалим), поставен таму од Сулејман I, познат како „Сулејман Величествениот“. Тоа гласи: „Нема друг Бог освен Аллах, а Авраам е негов пријател“. Оваа изјава служи за обединување на верниците од сите три аврамски религии, бидејќи сите тие го почитуваат Авраам како истакната личност.
Историските реалности што се во спротивност со денешната окупирана Палестина, за Шехадех значат дека „на османлиското време се гледа назад со носталгија и копнеж за времето кога немало граници меѓу државите создадени од западните империјалисти по Првата светска војна“.
