Ноќе, во село во близина на реката Асуа во Бразил, одекнува дождовната шума. Звукот на генераторите на моменти се натпреварува со шумата, знак дека овде има луѓе. До неодамна, народот Џума се чинеше предодреден да исчезне како безброј други амазонски племиња десеткувани од европската инвазија.
Во доцните 1990-ти, последното преостанато семејство беше составено од три сестри, Бореа, Мандеи и Мајта и нивниот татко, Арука, во неговите 50-ти.
Во 2021 година, Арука почина од Ковид-19, туркајќи го Џума, патријархално општество, поблиску до истребување.
Или така изгледаше.
Мандеи Џума стана првата жена поглавица во овој дел на Амазон и е на чело повеќе од една деценија.
За време на принудното преселување порано во нивниот живот, Мандеи и нејзините сестри донеле одлука да се омажат за мажи од други племиња, одржувајќи ја лозата на својот народ, и покрај патрилинеалната традиција.
Денес, наспроти малите шанси, Џумите се враќаат.
Страв од напад
Домородната територија Џума, приближно со големина на Лас Вегас, е покриена со старорастечка амазонска прашума. Главен приоритет е да се заштити нивната територија, која се наоѓа на југот на државата Амазонас, жариште на грабеж на земјиште и нелегално уништување на шумите.
Мандеи стравува дека тие би можеле да бидат нападнати на ист начин како селото Уру-еу-вао-вао каде што пораснала. Некогаш потопен во шумата, сега е опкружен со пасиште незаконски засадено од неавтохтони напаѓачи.
„Се вратив таму на посета, а шумата...“, замина таа, плачејќи. „Многу е болно; тоа е она што не сакаме да се случи овде“.
Планираното асфалтирање на автопат до територијата ја зголемува веројатноста да биде нападната од предатори. Говедарството и експанзијата на посевите на соја низ регионот опипливо ја менуваат животната средина и имаат негативно влијание врз нивниот традиционален начин на живот.
„Реката не се полни со вода како порано... Водата не треба да се исуши толку многу вака. Многу е пожешко, порано не беше вака. Нашата грижа е ова: Зошто се случува ова? Поради уништувањето на шумите“, рече таа.
За да се заштитат од ова, млади луѓе, вклучувајќи го и внукот на Мандеи, Пур, патролираат на територијата со брод. Тие користат беспилотни летала донирани од локалната домородна непрофитна организација, Канинде, за да ги надгледуваат најоддалечените области против дрвосечачите, ловокрадците и рибарите.
„Некако ги прекршив правилата на антропологијата и ја следев лозата на мајка ми“, гордо рече 22-годишниот Пур во интервју за Малока. „Ако јас не се идентификувам како Џума, кој друг ќе го стори тоа?
Најголема одговорност- Да не се изгуби Џума културата
За Мандеи, јазикот на нејзиниот народ, исто така, беше клучен за овој опстанок. Кавахива е сериозно загрозен амазонски јазик, кој го зборуваат приближно 560 луѓе со 8 варијации, вклучително и џума, објаснува Сантос, дипломиран студент на Универзитетот во Калифорнија во Беркли.
И покрај неодамнешните достигнувања, Мандеи останува загрижена за иднината на Џума. 24-те жители на нивното село се уште се многу малку, а нема доволно џума мажи за да го зголемат своето население, смета таа.
Повеќе од кога било, трите жени се борат со тоа како да ги пренесат традициите на Џума на следните генерации.
„Најголемата одговорност што ја делам со моите сестри е да не ја изгубат културата на Џума како што не научи нашиот татко“, рече Мандеи.
