Светска банка во есенскиот извештај дополнително ги намали прогнозите за економски раст за земјите од Западен Балкан на среден рок. Енергетската криза, инфлацијата и војната во Украина се сметаат за клучни фактори за забавување на економскиот раст и стагнираното намалување на сиромаштијата на Балканот.
Во неодамна објавениот Извештај „Социјална заштита за закрепнување“ , Светска банка ги анализира макроекономските параметри, меѓу другото, за Западен Балкан. Бројките говорат за тешки години на економски план за балканските земји.
Енергетската криза, инфлацијата и војната во Украина се очекува да натежнат врз локалните економии, кои сепак ќе растат, но минимално во наредните години.
Очекувањата се дека Западен Балкан ќе има просечен економски раст од 3,4% во 2022 година, 2,8% во 2023 година и 3% во 2024 година. Трендот на раст како пред пандемијата може да се врати само од 2025 година.
„Потенцијалот за раст во регионот продолжува да зависи од потребата од структурни реформи за зголемување на продуктивноста, зголемување на конкурентноста, инвестирање во човечки капитал и зајакнување на доброто владеење“, се наведува во Извештајот.
Светска банка предвидува рекордна инфлација во 2022 година, додека за 2023 и 2024 година инфлацијата ќе продолжи, но со едноцифрени параметри. Инфлацијата повеќе ги погодува сиромашните и како резултат на тоа се предвидува стагнација во трендот на намалување на стапката на сиромаштија во земјите од Западен Балкан.
Северна Македонија
Само што започна економското закрепнување од пандемската рецесија, енергетската криза и војната во Украина го запреа закрепнувањето и влијаеше на инфлацискиот притисок на почетокот на 2022 година. Цените на енергијата и храната се зголемија, додека зголемувањето на минималната плата за 18,5 проценти во март годинава дополнително ги поттикна инфлаторните очекувања.
Дури и среднорочната економска перспектива не изгледа добро за Северна Македонија, според анализите на Светска банка. Северна Македонија е изложена на ризик од стагфлација, поради што Светска банка сугерира земјата да почне да ги спроведува ветувањата за реформи кои би можеле да го оживеат потенцијалниот раст на среден рок.
„Намалувањето на сиромаштијата веројатно ќе стагнира во 2022 година, имајќи ги предвид зголемените цени на храната и енергијата што најмногу ги погодува сиромашните, бидејќи тие трошат поголем дел од својот приход на овие производи“, предвидува извештајот на Светска банка.
Албанија
Следната година во Албанија се очекува да биде најтешка за економијата, според прогнозите на Светска банка. Со сиот туризам што носи значајни движења во албанската економија, товарот на јавниот долг на Албанија и високите каматни стапки за евентуално рефинансирање на буџетот претставуваат големи ризици. Светска банка предвидува дека Албанија ќе ја затвори тековната година со економски раст од 3,2%, додека во следните две години растот ќе биде уште помал, со 2,3% во 2023 година и 2,5% во 2024 година.
„Перспективите за економски раст се нејасни и со многу негативни ризици. Повисоките цени на енергијата, храната и сместувањето би можеле дополнително да ја намалат куповната моќ и потрошувачката на домаќинствата“, предвидува Светска банка.
Босна и Херцеговина
Негативните показатели доминираат во проекцијата на среднорочната иднина на Босна и Херцеговина. Постојаните ефекти од војната во Украина би можеле да имаат негативно влијание врз целокупната побарувачка преку намалената доверба на потрошувачите и бизнисот.
„Понатаму, неизвесностите поврзани со војната и санкциите може да го забават закрепнувањето во ЕУ, а со тоа да влијае на побарувачката за извозот на Босна и Херцеговина, освен за енергија. Неповолните случувања на пазарот на труд во ЕУ, исто така, може да ги ограничат приходите од ремитенции (кои сочинуваат 8 отсто од БДП на БиХ), кои ја поддржуваат приватната потрошувачка“, предвидува Светска банка.
Според Извештајот, геополитичките ризици би можеле дополнително да ги влошат внатрешните политички судири со негативни последици за толку потребниот притисок за структурни реформи.
Косово
Со историја на силен раст во споредба со другите земји, Косово излегува од кризата Ковид-19 со нов императив: решавање на клучните структурни бариери за зголемена конкурентност и поддршка на одржлив и инклузивен економски раст.
„На среден рок, постои итна потреба да се зачуваат фискалните резерви преку ограничување на трошењето за нетаргетирани трансфери за да се одговори на променливото макроекономско опкружување и да се забрза имплементацијата на структурните реформи во енергетиката, образованието, социјалната заштита и здравствената заштита, за да се подобрува одржливиот и инклузивен раст“, препорачува Светска банка.
Среднорочната прогноза останува позитивна, но со многу ризици во перспектива кои мора добро да се менаџираат.
Црна Гора
Се очекува туризмот во Црна Гора да продолжи да закрепнува во 2023 година, иако влошувањето на перспективите за економски раст во ЕУ и регионот може да го забави закрепнувањето.
Прогнозата е опкружена со повеќе негативни ризици.
„Големата политичка неизвесност и зголемената глобална инфлација ги ослабуваат изгледите за економски раст во Црна Гора и нејзините трговски партнери. Инфлациските притисоци го забрзуваат монетарното затегнување, што се претвора во поскапо надворешно финансирање“, велат од Светска банка.
Според Извештајот, политичката нестабилност и доцнењето во формирањето влада се голем домашен ризик.
Србија
По силното закрепнување во 2021 година, неколку домашни и меѓународни фактори предизвикаа економско забавување во Србија. Иднината изгледа полна со опасности.
„Главниот предизвик се перформансите на српскиот енергетски сектор и снабдувањето со електрична енергија и гас во зимата на 2022/23 година. Друг предизвик ќе биде можноста за финансирање на фискалниот дефицит, со оглед на тоа што каматните стапки значително се зголемија во последните месеци. Инфлацијата се зголемува, оптоварувајќи ги особено буџетите на сиромашните“, се наведува во извештајот.
Намалувањето на сиромаштијата се очекува да се намали или да стагнира во 2022 година. Војната во Украина продолжува да претставува негативен ризик за благосостојбата на семејствата во Србија.
Економскиот епилог многу зависи и од внатрешната реформска агенда и нејзиното спроведување.
