Во центарот на Бањалука вечерва, по повод одбележувањето на Денот на Република Српска 9 јануари, кој Уставниот суд на Босна и Херцеговина во два наврати го прогласи за неуставен, се одржа свечена парада.
На свечената парада учествуваа повеќе од 3.000 учесници, меѓу кои и околу 900 припадници на Министерството за внатрешни работи на РС и претставници на граѓанскиот сектор, односно претставници на бројни компании, организации и здруженија, федерации, спортски клубови...
Покрај бројните граѓани, на свечената парада присуствуваа и претседателот на ентитетот на БиХ, Република Српска Милорад Додик, членот на Претседателството на Босна и Херцеговина Жељка Цвијановиќ, претседателот на српското собрание Владимир Орлиќ, како и претставници на Националното собрание на РС, владите на РС и Србија и други официјални лица .
Во своето обраќање до присутните, Додик рече дека на овој ентитет „не му требаат колонизатори или тутори“ и дека „ овој народ никогаш не живеел поробен“.
„Ниту ова не може да се забрани. Ако е забрането, тоа значи дека сме паднале, дека нè нема, дека сме го изгубиле карактерот“, рече Додик.
Тој рече дека РС е фокусирана на својот народ, на Србија и Русија, на која, како што рече, „мора да ѝ биде подарено она што го сака“.
„Ние не сакаме никакви конфликти. Ние не сакаме да ги водиме тие конфликти, сакаме нашите полицајци, прекрасните момци и девојки, да бидат тие што ќе го бранат нашиот мирен сон, нашата безбедна куќа, српската куќа и секоја друг што постои овде во оваа област“, рече Додик.
Денот на РС се одбележува под слоганот „Симбол на слободата“ со зголемени безбедносни мерки. Денеска во РС е неработен ден, а затворени се угостителските и другите објекти во центарот на Бањалука, како и голем број улици. Знамињата на РС се истакнати по градските улици, на институциите и станбените згради.
Одбележувањето на 9 јануари започна вчера кога во Бања Лука се одржа свечена академија и прием во организација на Додик. Денеска беа доделени награди на заслужни институции и поединци, а се одржа и седница на Сенатот на РС. По свеченото дефиле на Плоштадот на Краина во Бања Лука започна концертот со огномет.
Во 2015 година, Уставниот суд на Босна и Херцеговина го прогласи одбележувањето на 9 јануари за Ден на РС за неуставно, по жалбата на тогашниот член на Претседателството на БиХ, Бакир Изетбеговиќ. После тоа, Народното собрание на РС донесе одлука за распишување референдум за Денот на РС, а референдумот се одржа на 25 септември 2016 година, иако Уставниот суд го одби барањето на Народното собрание за преиспитување на одлуката за го прогласи 9 јануари за Ден на РС за неуставен и донесе времена мерка со која се забрануваат понатамошни активности за спроведување на референдумот.
По референдумот, на крајот на 2016 година, Народното собрание на РС го донесе Законот за Денот на РС.
На 29 март 2019 година, Уставниот суд на Босна и Херцеговина, на барање на девет делегати на Народниот совет на РС, донесе нова одлука за тој закон, според која членот во кој се вели дека „врз основа на потврдената волјата на граѓаните на Република Српска, 9 јануари е определен за Ден на Републиката“е противуставен и спротивен на Меѓународната конвенција за елиминација на сите форми на расна дискриминација и спротивна на Протоколот кон Европската конвенција за заштита на човековите права и фундаменталните слободи.
Венецијанската комисија, пак, изрази став дека изборот на 9 јануари за Денот на РС е мотивиран од чувства и настани од значење за само еден народ и дека продолжувањето на одбележувањето на овој датум може да доведе до дискриминација.
Високиот претставник на меѓународната заедница во Босна и Херцеговина, Кристијан Шмит, претходно предупреди дека непочитувањето на одлуките на Уставниот суд е кривично дело според Кривичниот законик на Босна и Херцеговина. Шмит изјави дека на органите на прогонот, на Обвинителството на БиХ и на полицијата е да ги преземат соодветните следни чекори пропишани со закон, особено во случаите поврзани со јавните службеници и државните службеници и нивното учество во подготовката или организацијата на Прослава на 9 јануари.
Мисијата на ОБСЕ во Босна и Херцеговина истакна дека официјалното покровителство и поддршката на Владата на РС за одбележувањето на таканаречениот „Ден на Република Српска“ на 9 јануари е дискриминаторска и противуставна, бидејќи директно ги нарушува уставите на Босна и Херцеговина и на РС. Тие ја повикаа Владата на РС целосно да го почитува владеењето на правото, кое мора да го вклучи почитувањето на одлуките на Уставниот суд на БиХ како конечни и обврзувачки, истакнувајќи дека непочитувањето и неспроведувањето на одлуките на Уставниот суд е кривично дело.
