Земјите-членки на ЕУ и Европскиот парламент во четвртокот постигнаа политички договор за нови правила за заштита на новинарите и активистите за човекови права од Стратешки тужби против јавното учество (СЛАПП), кои се користат за заплашување и замолчување на критичарите.
„Употребата на тужбите за СЛАПП за замолчување на луѓето кои зборуваат за прашања од јавен интерес е сè поголем феномен“, објави шпанското претседателство.
Новите правила се применуваат за барања во граѓански случаи со прекугранични импликации, односно кога тужителот, тужениот и судот не се наоѓаат во иста земја или кога чинот на учество на јавноста, како што е напис, видео или дело на уметноста, е од важност за неколку земји-членки.
Директивата, меѓу другото, им овозможува на судиите брзо да ги отфрлат очигледно неоснованите тужби против новинарите и воспоставува неколку заштитни мерки и правни лекови, како што се отштета за жртвите од тужбите за СЛАПП или заштитни казни за оние кои поднесуваат такви тужби.
Барањата за клевета може да се поднесат само пред суд во матичната земја на обвинетиот, додека земјите-членки не би морале да ги признаваат пресудите на трети земји во постапките на СЛАПП против поединци и компании кои живеат или имаат место на работа на нивната национална територија.
„Нашата демократија е во опасност кога богатите и моќните можат да ги замолчат критичарите на суд само затоа што зборуваат за прашања од јавен интерес. Со новиот закон ЕУ ќе ги заштити новинарите и бранителите на човековите права од неосновани судски постапки“, изјави шпанскиот министер за правда, Феликс Боланос.
Новите правила ќе им овозможат на поединците кои се предмет на тужби за СЛАПП низа процедурални заштитни мерки и заштита.
Меѓу другото, тие ќе можат да бараат од судот во рана фаза да го одбие барањето. Доколку барањето се смета за очигледно неосновано, судијата може да одлучи да го отфрли барањето во најраната можна фаза од постапката. Ќе можат да бараат и финансиско обезбедување од лицето или фирмата што ја поднесува тужбата, а судот може да бара тужителот да обезбеди гаранција за покривање на трошоците на постапката.
„Новиот закон ќе ги одврати оние кои сакаат да поднесат тужби за СЛАПП да го сторат тоа и ќе им помогне на жртвите од тие тужби. Сакаме да ги заштитиме оние кои преземаат ризици за граѓаните да бидат информирани за прашања од интерес за нашите општества“, рече потпретседателката на Комисијата Вера Јоурова.
