Европа треба да се подготви за повеќе смртоносни топлотни бранови предизвикани од климатската криза, се вели во извештајот на на Светската метеоролошка организација и Службата за климатски промени Коперник на Европската унија објавен неодамна.
Во него се истакнува дека континентот во светот кој најбрзо се загрева бил за околу 2,3 степени Целзиусови потопол минатата година отколку во прединдустриското време.
Сушата, рекордните температури на морската површина и невиденото топење на глечерите се меѓу последиците изложени од Службата на ЕУ.
Континентот, кој се затоплува двојно повеќе од глобалниот просек од 1980-тите, го забележа своето најтопло лето досега, а земјите како Франција, Германија, Италија, Португалија, Шпанија и Обединетото Кралство ја доживеаја својата најтопла година досега.
Светот се загреал во просек за речиси 1,2 Целзиусови степени од средината на 1800-тите, ослободувајќи разорна каскада од екстремни временски услови, вклучувајќи поинтензивни топлотни бранови, пожестоки суши во некои области и бури што станале пожестоки поради порастот на морињата.
Најтешко погодени се најранливите луѓе и најсиромашните земји во светот, кои направија малку за да придонесат за емисиите на фосилни горива што ги зголемуваат температурите.
Но, влијанијата стануваат сè посилни ширум светот, при што регионите на северната хемисфера и околу половите забележуваат особено брзо затоплување.
„Во Европа, високите температури ги влошија тешките и широко распространети услови на суша, поттикнаа насилни шумски пожари што резултираа со втора по големина изгорена површина досега и доведоа до илјадници смртни случаи поврзани со топлина“, рече генералниот секретар на светската метеоролошка организација, Петери Таалас.
Температурите ширум континентот се зголемија за 1,5 степени Целзиусови за 30 години, од 1991 до 2021 година, според извештајот „Состојба на климата во Европа 2022“.
Силните горештини оставија повеќе од 16.000 мртви минатата година, се вели во извештајот, додека поплавите и бурите се причина за најголемиот дел од штетите од две милијарди долари од временските и климатските екстреми.
„За жал, ова не може да се смета за еднократна појава или чудност на климата. Нашето сегашно разбирање за климатскиот систем и неговата еволуција нè информира дека ваквите настани се дел од шемата што ќе ги направи екстремните топлински стрес почести и поинтензивни низ целиот регион, рече директорот на Коперник, Карло Буонтемпо.
Надеж за иднината
Зголемувањето на температурите им нанесе штета на економиите и екосистемите, се вели во извештајот.
На Алпите, глечерите забележаа нова рекордна загуба на маса за една година во 2022 година, предизвикана од многу ниски зимски нивоа на снег, топло лето, како и наслаги на сахарска прашина разнесена од ветрот.
Слична е состојбата и во океаните, при што просечната температура на површината на морето во Северниот Атлантик е најжешка досега, со стапки на затоплување во источното Средоземно Море, Балтичкото и Црното Море и јужниот дел на Арктикот повеќе од три пати од глобалниот просек.
Морските топлотни бранови - кои можат да бидат причина за умирање на некои видови исто така траеја до пет месеци во неколку региони, вклучувајќи го западното Средоземно Море, Ла Манш и јужниот дел на Арктикот.
Врнежите беа под нормалата низ поголемиот дел од континентот, погодувајќи го земјоделското производство и резервите на вода, истовремено создавајќи услови за шумски пожари.
Годината ја забележа втората по големина изгорена површина во регионот, со големи пожари кои изгореа низ делови од Франција, Шпанија, Португалија, Словенија и Чешка.
Шпанскиот воден резерват се намали на помалку од половина од капацитетот до јули, бидејќи Пиринејскиот Полуостров ја забележа својата четврта посува од просекот година по ред во 2022 година.
Земјоделците не можеа да ги наводнуваат нивните ниви во делови од Франција, додека сушните услови ги погодија жетвите за житни култури и грозје во Германија.
Сушата, исто така, влијаеше на производството на енергија, што доведе до намалување на хидроелектричната енергија, како и на производството од некои нуклеарни централи кои се потпираат на снабдувањето со вода за ладење.
Но, во еден позитивен знак за иднината, извештајот забележа дека енергијата од ветер и сончева енергија генерирале 22,3 отсто од електричната енергија на Европската унија во 2022 година, престигнувајќи го фосилниот гас за прв пат.
Во извештајот се вели дека ова се должи на комбинација на фактори, вклучително и „значително зголемување“ на инсталираната соларна енергија минатата година.
„Сонцето и ветерот имаат тенденција да се надополнуваат во текот на годината. Сончевото зрачење е поголемо во доцна пролет и лето, додека интензитетот на ветерот е обично поголем во зима“, се вели во извештајот.
Иако нема значаен тренд во шемите на ветер или дожд во Европа во последните 30 години, во извештајот се вели дека има значително зголемување на сончевата светлина, при што во 2022 година е забележана најголема количина на сончево зрачење од почетокот на евиденцијата во 1983 година.
