Третина од животот поминуваме спиејќи. Сепак, начинот на кој го правиме тоа се разликува од личност до личност. На пример, некои од нас „дремат сериски“ кои не сакаат ништо повеќе од попладневна дремка, додека други очајно се обидуваат да спијат повеќе од четири часа во текот на ноќта.
Научниците од Америка идентификуваа четири типа на спиење и влијанието на секој од нив врз долгорочното здравје. Тоа се:
1. Добри спијачи
2. „Викенд надокнадувачи“
3. Лица со инсомнија односно патат од несоница
4. Оние кои дремат
Речиси половина од нас спаѓаат во категоријата на оние што патат од несоница и кои дремат, но тоа е далеку од задоволително, според експертите.
Ова се „потоптимални“ модели кои го зголемуваат ризикот од неколку здравствени состојби.
По 10 години, лицата со несоница имаат зголемен ризик од хронични здравствени проблеми како што се кардиоваскуларни болести, дијабетес, депресија и импотенција во опсег од 72 до 188%. Овие лица не се поврзани со зголемен ризик од респираторни проблеми.
Од друга страна, дремењето е поврзано со дијабетес, рак и малаксаност. Оние кои го надополнуваат изгубениот сон за време на викендите или спаѓаат во категоријата на добри спијачи, не се поврзани со хронични состојби.
Истражување спроведено на повеќе од 3.000 луѓе
„Нашите наоди укажуваат на зголемен ризик од хронични состојби кај „неоптималните“ здравствени фенотипови на спиењето, главно кај несоница“, рече авторката на студијата Сооми Ли, вонреден професор по човечки развој и семејни студии на Државниот универзитет во Пенсилванија.
Научниците ги проучувале навиките за спиење на 3.683 луѓе во два наврати помеѓу 2004 и 2017 година. Тие го разгледале времето, времетраењето, ефикасноста и задоволството, како и дневната будност по добар сон. Тие го евидентираа и бројот и видот на здравствените состојби кај секое лице.
Сè под седум часа се смета за краток сон
Добрите спијачи се карактеризираат со „оптимални“ навики за спиење во сите точки на податоци. Ова значи дека ги добиваат препорачаните седум до девет часа спиење, се чувствуваат одморени и способни да се фокусираат во текот на денот. „Викенд компензаторите“, пак, од време на време имаа нередовно спиење на кратки периоди, но спијат подолго за време на викендите или во неработните денови.
Спиењето се смета за нередовно ако имате еден или повеќе часа разлика помеѓу работните и неработните денови, а сè под седум часа се смета за краток сон.
На спијачите кои страдаат од несоница им треба подолго време за да заспијат, спијат само неколку часа и се исклучително уморни во текот на денот. Оние кои спаѓаат во категоријата дремење, најчесто спиеле добро, но често одвојуваат време за кратки паузи за спиење во текот на денот.
Спиењето вградено во секојдневна рутина и начин на живот
Истражувањата покажаа дека луѓето ретко ја менуваат својата „спиечка личност“ во текот на 10 години. Ова особено важи за оние кои страдаат од несоница и спијат во текот на денот.
„Резултатите сугерираат дека е исклучително тешко да се сменат навиките за спиење, бидејќи спиењето е вградено во нашиот животен стил. Тоа, исто така, покажува дека луѓето сè уште не се запознаени со улогата на сонот и здравјето од спиењето“, рече Ли.
Наодите, објавени во списанието „Psychosomatic Medicine“, сугерираат дека шемите на спиење не се поврзани со возраста, но постарите луѓе и пензионерите имаат поголема веројатност да дремат. Луѓето со пониско ниво на образование и оние кои се соочуваат со невработеност се поподложни на несоница.
„Спиењето е секојдневна активност“, рече д-р Ли, додавајќи:
„Но може и да се смени. Значи, ако се обидуваме да ги менуваме нашите навики за спиење секој ден, какви резултати ќе видиме по неколку месеци или дури неколку години“?
Подобрите навики за спиење, вели тој, може да имаат значително влијание врз подобрувањето на социјалните односи и работните перформанси, кои влијаат на долгорочното здравје и здравото стареење.
„Мора да вложиме поголеми напори за да ја едуцираме јавноста за здравјето од добриот сон. Има работи што луѓето можат да ги направат за да си го подобрат сонот, како што е некористење мобилни телефони во кревет, редовно вежбање и избегнување кофеин во доцните попладневни часови“, заклучи Ли.
