Енергетската криза главна тема на престојните избори во Италија     Фото: TRT World

Во близина на Пјаца Виторио, една од најомилените сообраќајници во Рим источно од центарот на градот, Гелатерија Фаси, познатата слаткарница, е место за средба на локалното население повеќе од сто години. Случаен збир на луѓе, од постари до хипстери, разговараат околу тркалезните маси и на клупите расфрлани под сводовите на големата сала со висок таван.

Нејзиниот сопственик, 38-годишниот Андреа Фаси, беше во центарот на бурата на социјалните мрежи месецов кога запраша како да го одржи семејниот бизнис кога добил сметката за струја во износ од 18.000 евра - или речиси четири пати повеќе од минатата година.

„Ја пребродивме пандемијата со Ковид-19 и имаше зрак на надеж затоа што знаевме дека карантините не може да траат десет години. Чекавме да се рестартира економијата и добивме помош“, вели Фаси.

„Разбирам дека е ситуацијата е тешка, но проблемот е што никој не не подготви. И ова прашање заврши како тема во изборната кампања“, додава тој, мислејќи на локалниот советник од екстремно десничарската, антимигрантска партија „Лига“, кој застана во реномираната слаткарница водејќи кампања - за да покаже дека неговата партија, традиционално блиску до бизнисот, сочувствува со тешкотиите на малите производители кои се меѓу најпогодените.

Андреа Фаси, сопственик на слаткарница во Рим, тешко се справува со скапата струја      Фото: TRT World Reuters

За да заштеди енергија, вели Фаси, неговата гелатерија престанала да користи клима уред, исклучила некои светла и го реорганизирала производството.

„Исклучивме некои големи фрижидери и машини. Ќе видиме дали ќе мора да ја затвориме оваа зима по Божиќ, нормално најлошиот период за нас“.

Во Италија, заедно со остатокот од Европа, цените на електричната енергија вртоглаво пораснаа откако Русија драматично го намали снабдувањето со гас за европските земји, кои зависеа од Русија за 40 отсто од нивниот гас пред почетокот на војната во Украина во февруари.

Потиснувањето на понудата ги доведе цените на енергијата до рекордно високо ниво. Меѓународниот монетарен фонд во јули соопшти дека покрај Унгарија, Словачка и Чешка - Италија е изложена на ризик од тешка рецесија и е особено погодена поради високата употреба на гас во производството на електрична енергија.

За време на пандемијата, хроничниот долг на Италија се искачи на 155 отсто од БДП, за сега економијата да страда од војната во Украина која влегува во осмиот месец.

Десничарската коалиција предводена од Фратели ди Италија, партија која ги вклучува Форца Италија на Силвио Берлускони и Лигата на Матео Салвини, се очекува да победи. Салвини гласно ги критикуваше санкциите кон Москва, тврдејќи дека тие повеќе и штетат на Италија отколку Русија.

Но, според последните достапни анкети објавени на 10 септември, дури 41 отсто од Италијанците се неодлучни или не планираат да го дадат својот глас. Зад Фратели ди Италија предводена од Џорџија Мелони - која би можела да стане првата жена премиер на Италија - е централно-левичарската Демократска партија, чиј обид да формира широка коалиција не успеа, оставајќи го расцепен левиот политички табор.

„Навистина не знам за кого ќе гласам, мислам дека ќе одлучам на самиот ден“, вели Фаси.

„За време на оваа изборна кампања, енергетската криза стана причина за поделби, но мислам дека тоа треба да биде причина да бидеме обединети. Она што ни треба се конкретни решенија“.

Анкетите пред гласањето покажуваат дека економските прашања се главната грижа на овие избори, кои ги споделуваат гласачите од целиот политички спектар. Дури 92 отсто од Италијанците сметаат дека гарантирањето на одржливи цени на енергијата треба да биде главен приоритет за идната влада, а веднаш потоа следи борбата со невработеноста.

Некои тешки индустрии ширум Европа веќе го затворија или го намалија производството поради високите трошоци за енергија, а домаќинствата се премногу загрижени за претстојната зима. Според анкетата на СВГ, речиси 50 отсто од Италијанците мислат дека ќе имаат проблем со плаќањето на сметките оваа зима.

Според институтот Бригел, Италија веќе потрошила скоро 60 милијарди евра за поддршка на домаќинствата и бизнисите низ енергетската криза од септември 2021 година, бидејќи цените на бензинот почнаа да растат со побарувачката кога економиите повторно се отворија по укинувањето на ограничувањата на Ковид-19.

Кандидатите се соочени со тоа дали Италија може да финансира повеќе државна помош со раст на долгот и нови инвестиции во нуклераната енергија која Италијанците ја отфрлија на два претходни одделни референдуми.

Двете водечки партии, Фратели ди Италија и Демократската партија ги поддржуваат предложените мерки на ЕУ, вклучително и ограничување на цената на рускиот гас.

„Каква и да е италијанската влада, тие посилно ќе ги притискаат европските контра-мерки за енергетската криза. Има меѓусекторска поддршка за ограничување на цената на гасот“, вели Антонио Вилафранка, кој е ко-претседавач со Центарот за студии за Европа и глобално владеење во Италијанскиот институт за меѓународни политички студии (ИСПИ).

„Тоа е сосема различно од изборите во минатото, на кои имаше некои партии кои на пример ја доведуваа во прашање заедничката валута еврото“, додава тој.

Сметките на пекарот Рафаеле Сорентино двојно се зголемиле     Фото: TRT World Reuters

Дезориентирани гласачи

Малку поисточно во мултикултурната посиромашна населба Тор Пигнатара, Рафаеле Сорентино е уште повеќе во недоумици да одлучи за кого ќе гласа.

По потекло од Неапол, 40-годишникот води мала пекара на големиот булевар со дрвореди, исполнет со станбени блокови.

„Нема да гласам оваа година, и тоа е од протест“, вели Сорентино, бришејќи си ги рацете од пругастата престилка додека излегува од кујната.

Тој претходно го поддржа движењето Пет ѕвезди, популистичката партија која доби меѓусекторска поддршка од левите и десничарските гласачи и излезе како единствена најголема партија на последните избори во 2018 година. Оттогаш, таа беше сведок на спектакуларен пад и последен пат имаше нешто помалку од 14 проценти.

„Гласав за нив како порака до другите партии, но тие на крај се покажаа дека се исти како и другите“, изјави Сорентино.

„Само што излеговме од економска катастрофа која ни беше многу тешко да ја пребродиме. По пандемијата дојде до лажен рестарт, а сега се соочуваме со високи трошоци“, вели тој, објаснувајќи дека сметките за струја му се удвоиле на 1.800 евра месечно во споредба со 900 евра минатата година.

„За мал бизнис како нашиот, тоа е еднакво на сите наши зимски профити што веќе ги немаме. Ако работите продолжат вака, не знам како ќе опстоиме до декември“.

Тој вели дека морал да ги зголеми цените за да се прилагоди на зголемените трошоци за производство, вклучително и суровините.

„Мислам дека повеќето клиенти не разбираат, исто така затоа што во медиумите пораката е јасна“, вели тој.

За време на мандатот на поранешниот премиер Марио Драги, Фратели ди Италија беа единствената голема политичка партија што остана во опозиција на неговата влада на национално единство, што го поттикна нејзиниот пораст од 4 отсто од гласовите во 2018 година на 25 отсто денес.

„Она што го имаме сега е ситуација кога гледате очајни семејства и очајни сопственици на бизниси, но тие не знаат точно кого да обвинат, кризата е премногу свежа за навистина да се обвини едниот или другиот политички актер“, вели Карло Руза, професор на политичка социологија при Универзитетот во Тренто.

„И во овие случаи, гласачите имаат тенденција да ја обвинуваат владата“.

Додека Мелони успешно го создаде нејзиниот нијансиран десничарски имиџ, противниците ја обвинуваат дека нејзините сопартијци се далеку поекстремни. Таму каде што Фратели ди Италија веќе владее на локално ниво, нејзините социјално-конзервативни политики имаат големо влијание – што на пример им отежнува на жените да абортираат.

Нешто подолу по патот, од пекарата во Сорентино, еден бар ги исклучи светлата и климатизацијата за да заштеди струја. Сопственичката, жена во раните педесетти години, крева раменици кога ја прашуваат дали мисли дека новата влада може да ја реши кризата.

Неколку дуќани подолу, пекарата на педесетгодишниот Џовани Фараљони повеќе не прави свеж леб и пица во текот на денот затоа што рерната троши премногу од скапата струја, а исклучени се и повеќето од светлата. Тој вели дека така успеал да ги намали трошоците.

Како поранешен гласач од левиот табор, вели дека ќе се упати на избирачкото место во недела за да го даде својот глас за Џорџија Мелони.

„Мислам дека таа е најсилниот кандидат кој може да не извлече од оваа криза“, вели тој.

ИЛЕНИЈА ГОСТОЛИ

TRT World
Популарни