Одбранбената индустрија на Туркије расте со најбрзо темпо речиси две децении, а два неодамна објавени извештаи откриваат кое ниво го достигнала индустријата за оружје во земјата.
Листата на 100 одбранбени компании за 2022 година - годишната листа на глобалната веб-страница за вести Дифенс Њуз Defence News има три турски компании во првите 100. Додека Аселсан (Aselsan) беше 49-та на листата, Турската аерокосмичка индустрија (TAI) беше на 67, а Рокетсан (Roketsan) беше на 86 место.
Во 2020 година на листата имало седум турски компании. Иако сега помалку компании се наведени во Топ 100, извозот на оружје на Туркије нагло порасна во рок од три години. Додека извозот на одбраната беше 2,28 милијарди долари во 2020 година, тој се зголеми на 4,3 милијарди долари во 2022 година.
Од друга страна, извештајот за меѓународните трансфери на оружје во 2022 година, подготвен од институтот SIPRI со седиште во Шведска, покажува дека извозот на оружје на Туркије се зголемил за 69 отсто во периодот 2018-2022 година во споредба со 2013-2017 година.
Глобалниот удел на Туркије во трговијата со оружје се зголеми од 0,6 отсто на 1,1 отсто во периодот од 2018 до 2022 година, со што земјата стана 12-ти најголем извозник на оружје на глобално ниво. Дополнително, увозот е намален за 49 отсто кога се споредуваат двата периода.
Како што расте секторот во несигурни времиња на глобално ниво, турските одбранбени компании ќе забележат подеми и падови во перформансите. Сепак, постепениот раст на индустријата е речиси неизбежен.
Додека турските компании испорачале само 20 отсто од воената опрема на армијата во 2004 година, оваа бројка се искачи на огромни 80 отсто во 2022 година.
Оттогаш турските компании произведуваа пушки, оклопни возила, преносни ракетни системи земја-воздух или MANPAD, артилериски единици, разни видови ракети со дострел до 1000 километри, хеликоптери, погонски лесни јуришни авиони и што е најважно, напредни вооружени беспилотни летала, чија репутација стигна до сите делови на светот.
Од друга страна, Туркије сега сега се очекува да произведе борбени авиони, тенкови и хаубици, кои можат да генерираат повеќе приходи. Според изјавите на компаниите производители, сите оружја што тешко се произведуваат ќе бидат во употреба до 2028 година.
На почетокот на овој месец, (ТАИ) го промовираше својот најнапреден вооружен дрон Анка-3, лесниот јуришен и тренинг авион Хурџет и петтата генерација ТФХ млазни авиони.
Паралелно со развојот на авионите, подружницата на ТАИ, ТЕИ, компанија за производство на мотори, ќе почне да работи на потисниот мотор кој се очекува да биде готов до 2028 година.
Од друга страна, производителот на оклопни возила БМЦ (BMC) ќе испорача два тенкови Алтај на турската армија во април и ќе започне со масовно производство во 2025 година.
Турски производители на ракети, бродови, беспилотни летала, возила и воен софтвер исто така ги пласираат своите производи за кои не се потребни странски делови.
Извештаите велат дека Аселсан, најголемата одбранбена компанија во Туркије, има заостаток од речиси 7,6 милијарди долари. БМЦ има нарачки за две години за своите возила Кирпи отпорни на мини. Бајкар Тек исто така побара од своите клиенти да почекаат неколку години за да ги добијат своите беспилотни летала.
Покрај тоа, како што истакнуваат од БМЦ многу земји со нетрпение очекуваат да го купат автохтониот тенк на Туркије Алтај. Исто така, се очекува да се види уште еден продажен бум кога ќе полетаат авионите ТФХ. Како последен пример, Рокетсан произведе ракети земја-воздух кои ја погодија целта на растојание од 150 километри.
Туркије се искачи во статистиката во однос на одбранбената индустрија со своето помало и евтино оружје, чиишто делови се произведуваат во земјата.
На пример, турските производители на беспилотни летала и ракети се толку самодоволни што странските ембарга повеќе не можат да го запрат нивното производство.
Затоа, тие се слободни да го произведуваат и пласираат своето оружје на меѓународниот пазар. Благодарение на домашното производство и квалитетот на нивното оружје, Туркије може да стане значаен извозник на оружје со повеќе од 4 милијарди долари приход.
На пример, додека цената на оклопното возило на тркала е 500.000 долари, тенкот Алтај може да се купи за 15 милиони долари. Исто така, додека беспилотното летало Бајрактар чини 5 милиони долари, сосема новиот дрон Кизилелма ќе чини најмалку 30 милиони долари. Конечно, цената на авионот ТФХ се очекува да биде 100 милиони долари. Ова значи дека продажбата на само 40 единици ловци ТФХ ќе донесе ист приход како и тековниот одбранбен извоз на Туркије.
Може да се заклучи дека Туркије наскоро може да се најде во првите 10 извозници на оружје и да достигне приходи од извоз од 20 милијарди долари во рок од десет години. Така, покрај тоа што ќе се потпира на себе во набавката на оружје, ќе генерира нови работни места и приходи, а да не зборуваме за влијанието врз турската надворешна политика.
Турскиот одбранбен сектор веќе влезе во глобалната трка. Затоа, неминовно е компаниите да ја задржат земјата во врвната лига на производители и продавачи на оружје.
Д-р Ибрахим Караташ е политички аналитичар и новинар кој е специјализиран за турската надворешна политика, Блискиот Исток и безбедноста.
