„Дипломатските вештини на турскиот претседател можат да отворат пат за иновативни решенија за неодамнешните дипломатски прашања на Балканот“, рече српскиот политички аналитичар Дејан Вук Станковиќ од Универзитетот во Белград, во пресрет на тридневната посета на регионот на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган.
Според него, посетата на турскиот претседател Ердоган е важна.
„Неговиот политички авторитет и меѓународна репутација се доволни за смирување на тензиите, а неговите дипломатски вештини можат да отворат простор за креативни решенија во случајот со Босна и Херцеговина“, рече Станковиќ.
„Што се однесува до Косово, турскиот став е познат, а целиот комплициран и напнат политички процес го управуваат ЕУ и САД, така што можноста за влијание од кој било трет актер е многу ограничена. Поволна околност за турската надворешна политика е тоа што американската, доминантната европска позиција и турското гледиште политички се совпаѓаат.
Станковиќ рече дека посетата на Ердоган се совпаѓа со зголемените тензии во регионот.
„Тензиите се постојани, за жал. Косово е нерешен проблем веќе неколку децении и конечното решение не е на повидок, но безбедносниот ризик од ден на ден се зголемува“, објасни тој.
„Политичките позиции на Србија и на косовските Албанци се остро спротивставени и тешко е да се најде минимум заедништво неопходно за постепено решавање на спорот. Тензиите во Босна и Херцеговина растат во пресрет на изборите (2 октомври), каде Србите и Хрватите објективно се плашат од политичкото мнозинство на Бошњаците и губењето на политичките и културните права стекнати со Дејтонскиот договор (1995), со кој заврши крвава граѓанска војна“.
Ердоган треба да ги посети главните градови на Босна и Херцеговина, Србија и Хрватска во тридневната мини-балканска турнеја која започна денес.
За време на мини-балканската турнеја, Ердоган се очекува да ја потврди посветеноста на Анкара за мир и стабилност во регионот.
Според Станковиќ, Туркије може да игра посредничка улога на Балканот.
„Туркије може да игра важна посредничка улога во реалните или потенцијалните конфликти меѓу балканските народи и да стекне политички авторитет доколку се придржува до принципот „минимална рамнотежа на легитимните интереси на балканските народи“. Овој принцип исклучува фаворизирање на интересите на секој поединечен народ, особено на штета на другите народи или другите луѓе“, рече Станковиќ.
„Ова не е лесно ниту од историски, ниту од политички и од верски причини, имајќи предвид дека Бошњаците и главно Албанците се политички и религиозно исклучително блиски со Туркије. Но, тоа е единствениот начин затоа што другите народи, пред сè Србите, ја ценат својата слобода за која жртвуваа многу во минатото и се подготвени да покажат политички херојство сега и во блиска или далечна иднина“.
Терористичка организација ФЕТО
Станковиќ рече дека ФЕТО - терористичката организација која е одговорна за неуспешниот пуч во Туркије во 2016 година - е суверена работа на турската држава и дека Србите не сакаат училишта на ФЕТО во нивната земја.
Прикривајќи ја својата вистинска природа, терористичката организација има голем број приватни училишта во странство кои ги користи како прилив на приходи.
„Ние ја почитуваме Туркије и не сакаме училишта на ФЕТО на наша територија бидејќи верските и политичките контроверзии околу тие училишта се суверена работа на турската држава и таа треба да одлучи што мисли за тоа. Колку што можеме да видиме, официјалниот став на Анкара им се спротивставува и ние како доверливи партнери ја почитуваме турската позиција“, рече Станковиќ.
Врвните српски функционери многупати ја истакнаа својата солидарност со Туркије против ФЕТО.
Вучиќ беше меѓу првите европски и светски лидери кои му изразија поддршка на турскиот претседател Ердоган ноќта при обидот за пуч.
Според Станковиќ, личните врски меѓу Ердоган и Вучиќ се важни за регионот.
„Личните односи меѓу претседателите се важни. Во регионот на Западен Балкан, можеби поважен отколку во европскиот или англо-американскиот свет на рационалност и рафинирани и далечни манири. Се разбира, личните односи сами по себе не ги укинуваат фундаменталните политички разлики, туку ги релаксираат и отвораат перспектива за зближување на сите земји“, рече Станковиќ.
Тој додаде дека соработката има перспектива и можност да се надгради на уште многу проекти на економски, образовен, културен, а да не зборуваме на политичко-безбедносен план.
„Туркије има свој посебен сензибилитет за овој дел од светот каде што се наоѓа Србија... Србите и Турците, се чини, се разбираат подобро од Србите и Данците или Србите и Естонците. Затоа треба да се работи на конкретни работи, како што е зголемување на економската, културната, образовната и здравствената соработка“, рече Станковиќ.
За време на балканската посета на Ердоган, планирани се бизнис форуми во Сараево, Белград и Загреб со соработка на Одборот за надворешни економски односи на Туркије (ДЕИК).
Во последниве години, регионот на Балканот стана атрактивен пазар за турските инвеститори со својата квалификувана работна сила, инвестициско опкружување погодно за бизнисот и даночни и финансиски стимулации.
Регионот - кој има длабоки историски и културни врски со Туркије - често се опишува како порта на Туркије кон ЕУ благодарение на географска локација.
