Деценијата зад нас е најтоплата во историјата, а ја одбележаа топењето на поларниот и планинскиот мраз и покачувањето на нивото на морето, што е побрзо отколку во 20 век, објави Светската метеоролошка организација (СМО).
Глечерите се проретчуваат за метар годишно, температурите растат
Глечерите се разредуваат со „невиден“ просек од еден метар годишно, а континенталниот мраз на Антарктикот изгуби речиси 75 отсто повеќе мраз меѓу 2011 и 2020 година отколку помеѓу 2001 и 2010 година. Ова значи дека милиони луѓе ширум светот ќе имаат помалку на располагање свежа и вода за пиење, а ниските крајбрежни области ќе се соочат со поплави од почести и зголемени плими.
Глобалните стакленички гасови продолжуваат да растат и покрај краткиот пад за време на пандемијата на коронавирус, при што секоја деценија од 1990 година е потопла од претходната, предупредува СМО, додавајќи дека во периодот од 2011 до 2020 година, просечната глобална температура била 1,1 степени Целзиусови над прединдустриската нивоа.
Најтопли години во деценијата биле 2016 и 2020 година, а шесте најтопли заедно се забележани во периодот помеѓу 2015 и 2020 година.
„Секоја деценија од 1990-тите беше потопла од претходната и не гледаме непосредни знаци за пресврт на овој тренд“, рече генералниот секретар на СМО, професорот Петри Таалас.
„Рекордно високи температури забележаа повеќе земји отколку во која било друга деценија. Нашите океани се затоплуваат побрзо, а стапката на пораст на нивото на морето речиси се удвои за помалку од една генерација. Ја губиме трката да ги спасиме глечерите и ледените плочи што се топат“, предупреди тој.
Албедо ефект
Арктикот се загрева побрзо од која било друга област на Земјата, бидејќи темните површини на океанот апсорбираат повеќе од сончевата енергија, наместо да ја рефлектираат назад во вселената благодарение на белите површини на морскиот мраз, во процес познат како ефект на Албедо.
Албедо е физичка големина која го опишува рефлексијата на светлината од површината на телото што не свети самостојно, односот на флуксот на рефлектираната светлина со флуксот на светлината што паднала на телото.
Целосно бело тело ја рефлектира целата светлина и има албедо 1, а апсолутно црното тело не рефлектира ништо и има албедо нула. Единицата за мерење на албедото е број еден. Топењето на ледената покривка на Гренланд предизвика зголемување на нивото на морето со годишна стапка од 4,5 мм годишно во изминатата деценија, во споредба со 2,9 мм годишно помеѓу 2001 и 2010 година.
(Единствената) добра вест
Единствената добра вест е што дупката во озонската обвивка над Антарктикот се намали во споредба со претходните две децении и дека системите за рано предупредување за катастрофи се подобрија, што резултираше со помалку повреди и смртни случаи.
Земјите ветија дека ќе го спречат зголемувањето на просечната глобална температура за 1,5 степени Целзиусови во споредба со прединдустриските нивоа.
Ова е причината зошто нивните претставници се состанаа во Дубаи на климатскиот самит на ОН COP28 за да проценат колку е постигнат напредок.
„Мораме да ги намалиме емисиите на стакленички гасови. Ова е приоритет за опстанокот на нашата планета бидејќи само на овој начин можеме да спречиме климатските промени да излезат од контрола. Нашите временски услови стануваат се поекстремни со јасно и докажливо влијание врз социо-економски развој“, рече Талас.
„Сушите, топлотните бранови, поплавите, тропските циклони и шумските пожари ја оштетуваат инфраструктурата, ги уништуваат земјоделските приноси, го ограничуваат снабдувањето со вода и ги поттикнуваат луѓето да мигрираат. Бројни студии покажуваат дека опасноста од екстремни горештини значително се зголемила во последните десет години“, предупреди Талас.
